'Enorm zuur dat het zo met DELTA afloopt'

"Ik vind het erg jammer dat het zover heeft moeten komen", zegt Wim de Waal. Hij was jarenlang voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad bij het energiebedrijf. Hij was begin deze eeuw samen met de ondernemingsraden van andere regionale nutsbedrijven, kartrekker van het protest tegen plannen om energiebedrijven op te splitsen. "Het was in onze ogen totaal niet nodig. Zeker omdat nergens anders in Europa bedrijven door de overheden worden verplicht om onderdelen af te stoten."

De Nederlandse overheid maakt vanaf 2004 werk van het vrijgeven van de energiemarkt. Klanten moeten een energieleverancier kunnen kiezen, in plaats van vast te zitten aan de dan nog regionale energiebedrijven. Goed voor de concurrentie en dus voor de prijs, is het idee. Meer keuzevrijheid betekent wel dat het bestaande leidingnetwerk afgesplitst moet worden van bedrijven als DELTA. De snelweg waarop de energie naar de klant wordt getransporteerd, mag immers geen onderdeel worden van mogelijke prijzenoorlogen.

"Met z'n allen keken we zo van; wat is dit nu weer?", zegt oud-directeur David Luteijn. "Wij vonden dat het onverantwoord is om Nederlandse bedrijven op te splitsen, zolang dat niet op Europees niveau gebeurt. Door dat te doen benadeel je de Nederlandse bedrijven die moeten concurreren met buitenlandse bedrijven die alles in eigen hand mogen houden." En dus trekken de energiebedrijven naar Den Haag voor een demonstratie bij de Tweede Kamer en op het Malieveld.

Het protest haalt niets uit, want niet veel later stemt de Tweede Kamer in met de Nederlandse splitsingswet. Wat volgt is een jarenlange juridische gevecht, waarin uiteindelijk alleen Eneco en DELTA overblijven. Essent en NUON staken in 2009 de strijd en worden door de publieke aandeelhouders voor vele miljoenen verkocht, terwijl DELTA tot aan het Europees Hof van Justitie tevergeefs vecht tegen de splitsing.

"Achteraf bekeken is te lang vastgehouden aan het vechten tegen de splitsing", verzucht oud-directeur Luteijn. "Ik denk dat DELTA veel eerder een deal met de overheid had moeten sluiten. Op die manier had er mogelijk een compensatie ingezeten." Een zak geld, die nu erg welkom had kunnen zijn. Naast het gevecht tegen splitsing, kreeg DELTA na het vertrek van zijn laatste Zeeuws directeur Luteijn roergangers met voornamelijk internationale ervaring. Volgens de oud-directeur hadden die niet zo goed door hoe een regionaal bedrijf gerund moet worden.

"Je hebt met de Zeeuwse gemeenten en provincie te maken als aandeelhouders, dat is heel wat anders dan aandeelhouders van grote internationale bedrijven", zegt Luteijn. "Je moet daar een beetje gevoel bij hebben, en ik denk dat dat bij mijn opvolgers mistte." Vooral de periode dat Peter Boerma aan het roer staat kenmerkt zich door grote investeringen in een Groningse biodieselfabriek en in een Limburgse zonnepanelenproducent. Beide projecten mislukken en zadelen DELTA op met een schuld van meer dan een half miljard euro. "DELTA had zich beter tot activiteiten in Zeeland kunnen beperken", aldus Luteijn.

Naast de strijd tegen splitsing en de mislukte investeringen, krijgt het energieconcern vanaf 2008 ook te maken met de economische crisis. De nekslag volgens Wim de Waal.

"De formule die we hadden, zorgde voor de zekerheid dat we in een dunbevolkt gebied als Zeeland de dienstverlening konden leveren tegen een hele nette prijs", zegt David Luteijn. "Of dat in de toekomst ook zo zal zijn nu de verschillende onderdelen zijn verkocht, is nog maar de vraag." Luteijn houdt er rekening mee dat de prijzen zullen stijgen. "Het is enorm zuur dat we niet hebben kunnen bereiken wat we wilden", zegt een balende Wim de Waal. "Maar, we hebben achteraf wel tijd gekocht, dat is misschien ook wat waard geweest."