'Kamer niet geïnformeerd over financiële risico's kazerne'
De marinierskazerne zou volgens voormalig minister Hans Hillen van Defensie 100 tot 200 miljoen euro gaan kosten. Deze investering zou een besparing van 3 miljoen euro op de gebruikskosten opleveren. Maar concrete, onderbouwde cijfers zijn volgens Follow the Money nooit bekendgemaakt en uit de interne Afdoeningsnota van 26 januari 2015 zou blijken dat die beloofde besparing niet wordt gehaald.
'Essentiële informatie niet gedeeld'
Uit datzelfde document blijkt dat Defensie ook opeens moet betalen voor de grond in Vlissingen, terwijl toenmalig minister Hillen voorspiegelde dat dit niet zou hoeven. Deze essentiële informatie om de politieke beloftes te controleren is niet gedeeld met de Kamer, meldt Follow the Money.
"Het overhaast doordenderen van de politieke besluitvorming is goed terug te zien in de Kamerstukken", schrijft Follow the Money. "Bij het scenario om Doorn op te knappen worden vooral beren op de weg gespot (zoals de onzekerheid over uitbreiding in verband met de naastgelegen golfbaan), terwijl voor het scenario Vlissingen hoofdzakelijk in oplossingen wordt gedacht."
Besluit verhuizing 'risicovol'
Al in 2012 uitte de Algemene Rekenkamer kritiek op het besluit om Doorn in te ruilen voor Vlissingen. Het onafhankelijke orgaan dat de uitgaven van de Nederlandse rijksoverheid controleert, achtte het besluit 'risicovol' en betichtte minister Hillen er destijds van dat hij zich 'rijk rekent'.
Verder voldoen de plannen voor de te bouwen marinierskazerne in Vlissingen volgens Follow the Money niet aan de eisen voor een toekomstbestendige kazerne. De mariniers zouden niet de kazerne krijgen die hen wordt beloofd.
Toekomstbestendige nieuwe kazerne
De Michiel Adriaanszoon de Ruyterkazerne in Vlissingen werd in 2011 gepresenteerd als hét antwoord op de verouderde kazerne in Doorn. Terwijl de Landmacht in die periode de tanks wegbezuinigde, werd aan de mariniers een toekomstbestendige nieuwe kazerne in Vlissingen beloofd, waarin alles zou worden gefaciliteerd, zodat de mariniers altijd paraat kunnen staan.
Dat alles zou niet heel veel meer kosten dan het opknappen van de bestaande kazerne in Doorn, was toen de belofte. Volgens Follow the Money klonk dat te mooi om waar te zijn en is het dat ook.
Te grote afstand
De mariniers zien een verhuizing naar Vlissingen niet zitten, onder meer vanwege de in hun ogen te grote afstand tussen de nieuw te bouwen kazerne en het thuisfront in de omgeving van Doorn. Maar er is ook kritiek op de plannen voor de kazerne zelf.
Die kritiek werd telkens gepareerd met de stelling dat de nieuwe kazerne 'fit for purpose' zou zijn. Dat is managementtaal voor goed uitgerust en toekomstbestendig. Maar volgens Follow the Money voldoen de plannen voor de kazerne daar niet aan.
Lijst van tekortkomingen
Volgens Follow the Money is de lijst van tekortkomingen lang. Zo kunnen marineschepen maar beperkt aanmeren, omdat de aanmeersteiger te krap is. Ook zou de geplande schietbaan te klein zijn. Er kan maar met zes mariniers worden getraind in plaats van met de vaste aanvalsteams van zestien personen.
Ook zou er minder oefenterrein beschikbaar zijn om met voertuigen en helikopters te trainen, zoals dat nu gebeurt in Oirschot, Budel of Ede. Zwemtrainingen zouden in het gemeentezwembad moeten plaatsvinden en er zou ook nog eens een 'rioollucht' hangen.
Onvoorziene uitgaven
Verder is in begrotingen tot nu toe telkens niet de gebruikelijke 2,5 procent ingeruimd voor onvoorziene uitgaven. Bovendien is het volgens Follow the Money nog maar de vraag of die 5 miljoen euro (2,5 procent van 200 miljoen) zou volstaan om alle kritiekpunten op te lossen.
Een van de voorstanders van de verhuizing naar Vlissingen is Tweede Kamerlid André Bosman. Hij heeft in reactie op de klachten van de mariniers keer op keer benadrukt dat de nieuwe kazerne 'fit for purpose' en toekomstbestendig moet zijn. Bosman zegt de argumenten van Follow the Money te kennen, maar verwijst deze discussie naar de geschillencommissie.
Medezeggenschapscommissie
"Er ligt nu een geschil voor bij de Tijdelijke Reorganisatie Medezeggenschapscommissie. Die commissie moet bepalen wat er nu precies beloofd is aan de mariniers in 2011 en of de huidige plannen daaraan voldoen. Daarom zeg ik: laten we wachten met oordelen tot die commissie met een conclusie komt," aldus Bosman.
Tegelijkertijd is er volgens het VVD-Kamerlid ook ruimte om de plannen voor de kazerne te verbeteren als de commissie oordeelt dat de plannen voldoen. "We zijn ook ruim zes jaar verder, dus als nu blijkt dat bijvoorbeeld de schietoefeningen van de mariniers anders zijn dan toen dan moeten we de schietbaan aanpassen. Daar moet dan extra geld voor gevonden worden."
'Kwestie van vergunningen'
Tegelijkertijd verwacht Bosman dat niet alle verbeteringen geld hoeven te kosten. "Als je bijvoorbeeld kijkt naar het argument van de helikopterlandingen, dat is een kwestie van vergunningen. Dat hoeft dus helemaal geen geld te kosten. En zo zijn er meer punten die zonder noemenswaardige kosten verbeterd kunnen worden."
Inmiddels keren tientallen mariniers het Korps de rug toe, omdat ze de verhuizing niet zien zitten. Tenminste, dat beweren de militaire vakbonden die zich tegen de verhuizing verzetten. Of de leegloop inderdaad door de verhuizing naar Vlissingen komt, wordt nu uitgezocht door staatssecretaris Barbara Visser. De uitkomst van dat onderzoek wordt later deze maand verwacht.
161 miljoen euro aan 'weggelopen kapitaal'
Follow the Money heeft ook berekend hoeveel die leegloop het Korps Mariniers kost, want mensen waarin jarenlang is geïnvesteerd, verlaten in grote getale de dienst. Van 2010 tot en met het eerste kwartaal van 2018 was er een ongeplande uitstroom van in totaal 778 mariniers. In totaal zou dat het Korps minimaal 105 miljoen tot maximaal 161 miljoen euro aan 'weggelopen kapitaal' kosten.
Of die leegloop nu wel of niet door de aanstaande verhuizing wordt veroorzaakt, is volgens Follow the Money niet relevant. Het zijn ongeplande kosten, die niet zullen afnemen door de verhuizing, als je de enquêtes onder het personeel mag geloven. En die kosten worden niet meegerekend in de afweging.
Weinig animo
Dat er weinig animo is onder het personeel voor de verhuizing naar Vlissingen bleek volgens Follow the Money al in 2012. Uit een onderzoek van de gemeente Utrecht kwam naar voren dat met name de jongere mariniers, in de leeftijdsklasse van 35 tot 45 jaar, de verhuizing niet zagen zitten.
Uit een enquête van het Korps Mariniers uit 2015 blijkt dat ook bij het huisfront de verhuizingsbereidheid laag is. Van de partners van mariniers zei 83 procent niet bereid te zijn om mee te verhuizen naar Vlissingen.
Kwestie van mensen 'enthousiasmeren'
De lage verhuisbereidheid is dus al jaren bekend, maar wil niet echt tot de politiek doordringen. Zo liet toenmalig minister Jeanine Hennis in 2015 aan de Tweede Kamer weten dat het een kwestie was van mensen 'enthousiasmeren'. Dat terwijl een recente enquête, uit april, laat zien dat van de mariniers 85 procent zegt niet mee te willen verhuizen naar Vlissingen.
Daarom omschrijft Follow the Money recente uitspraken van oud-minister Hillen, die in 2011 verantwoordelijk was voor het besluit om naar Vlissingen te gaan verhuizen, als 'wrang'. Hillen zei onlangs in een interview dat de mariniers "met hun protesten zes tot zeven jaar te laat zijn".
Onvolledige kazerne en weekendhuwelijk
Zo worden de mariniers volgens Follow the Money keer op keer door politici geschoffeerd. En ondertussen zijn ze bang om aan het einde van de rit opgescheept te worden met een onvolledige kazerne en dat ze daarbij een weekendhuwelijk op de koop toe moeten nemen.
Zolang een deugdelijke onderbouwing ontbreekt en er geen open kaart wordt gespeeld, is Vlissingen 'een kazerne te ver', is de conclusie van Follow the Money. Kamerlid Bosman vindt die conclusie voorbarig. "Laten we nu eerst maar het onderzoek van de staatssecretaris en de conclusie van de geschillencommissie afwachten. Daarna kunnen we erover debatteren", is zijn oordeel.
