Wie herinnert zich dit nog? Het bizarre treinongeluk bij Rilland-Bath van dertig jaar geleden

Door de kracht van de botsing schoof de trein bovenop de grindwagon en kwam de voorste wagon vervolgens over de dijk te liggen
Door de kracht van de botsing schoof de trein bovenop de grindwagon en kwam de voorste wagon vervolgens over de dijk te liggen © ANP
1 juni 1988, rond half elf 's ochtends ging het behoorlijk mis tussen station Rilland-Bath en Krabbendijke. De stoptrein vanuit Roosendaal reed met volle vaart tegen een stilstaande goederentrein. De ravage was enorm. Opvallend veel ouderen zaten in de stoptrein omdat 65-plussers op die dag gratis mochten reizen. Bijna dertig mensen belandden in het ziekenhuis en zelfs drie mensen overleefden het niet. De machinist en twee oudere passagiers lieten het leven.
Theo van Pul was toentertijd 37 jaar en brandweercommandant bij het korps in Rilland. Hij zag met eigen ogen hoe de voorste coupé gekanteld in de lucht hing: "Dat was flink schrikken toen ik aan kwam op locatie. Je weet dan niet goed wat je moet verwachten."
Wat ga je aantreffen, hoeveel mensen zitten erin, zijn er veel gewonden?
Brandweercommandant Theo van Pul
De NS was bezig met een proef op het spoor tussen Bergen op Zoom en Vlissingen. De stilstaande goederentrein was onderdeel van die proef. De goederentrein had tweeëntwintig wagons met grind. Er werd namelijk onderzocht hoe er energiezuiniger gereden kon worden tijdens het optrekken van een trein. De trein moest op drie plekken stoppen en weer vertrekken en in het stuk tussen Rilland en Krabbendijke zouden drie metingen gedaan worden. Bij de laatste meting ging het technisch niet goed waardoor de trein langer stil stond dan gepland.

Apathisch in stoelen

De stoptrein reed vervolgens met hoge snelheid tegen de goederentrein. De klap was enorm en Van Pul checkte bij aankomst eerst alle passagiers in de wagons: 'Ik vond het vrij rustig in de trein. Mensen waren denk ik heel erg geschrokken, bijna apathisch zaten ze in de stoelen. Een enkeling sprak mij even aan of we opschoten en een ander sprak me aan omdat hij pijn had. Die moet je dan even geruststellen en zeggen: het komt goed, hulp is onderweg.'
Treinramp Rilland-Bath 30 jaar geleden: dit is wat er gebeurde
Meerdere factoren speelden een rol in dit ongeluk. Zo miste de machinist een rood sein, maar een groot deel van de Nederlandse Spoorwegen was toentertijd voorzien van een automatisch stopsysteem. Een trein wordt dan automatisch tot stilstand gebracht als de machinist door een rood sein rijdt. Op de Zeeuwse spoorwegen zou zo'n stopsysteem pas begin jaren negentig geïnstalleerd worden en dus reed de trein in volle vaart door.

Menselijke fout

De Spoorwegongevallenraad onder leiding van Pieter van Vollenhoven deed uitgebreid onderzoek naar het ongeluk. Een jaar na het ongeluk concludeerde zij dat de machinist een menselijke fout had gemaakt door het rode sein te missen. De onderzoeksraad begreep de fout van de machinist, omdat er na het station Rilland-Bath geen herhalingssein was.
Buiten dat vond de onderzoeksraad dat de NS te veel risico had genomen met proefritten op een spoor zonder automatisch stopsysteem. In 1976 was er een groot treinongeluk bij Eindewege. De onderzoeksraad had toen de NS al geadviseerd om een automatisch stopsysteem te installeren op het Zeeuwse spoor. Dat liep uiteindelijk tien jaar vertraging op.
Voormalig brandweercommandant Theo van Pul over het treinongeluk
Voor brandweercommandant Van Pul is het een van de ongelukken die hij niet snel zal vergeten: "Een aantal van die zaken waar ik bij ben geweest, die vergeet je gewoon niet. Op het moment dat je het moet doen, is er niks aan de hand want dan doe je het gewoon, maar naderhand ga je toch nog wel eens even nadenken."