'In 55 jaar tijd heb ik nog nooit zo'n vogel opgezet'

Preparateur Wim Phaff geeft dode dieren een nieuw leven
Het opzetten van dieren is hem met de paplepel ingegoten. Hij groeide op in Azië, waar zijn vader insecten verzamelde om op te zetten. "Tja, en waar je mee omgaat, daar word je mee besmet. Mijn eerste insecten waar ik preparaten van maakte waren vlinders. Als kleine jongen ben ik dus al besmet met het virus en daarna ging het snel."

Zonde om ze te laten liggen

Toen hij wat ouder werd, stapte hij over van insecten naar vogels en zoogdieren. "Eenmaal in Nederland zag ik regelmatig dode dieren langs de kant van de weg of op het strand en vond het zonde om ze te laten liggen. Ik nam ze mee naar huis, stopte ze in de vriezer en zette ze later op."
Wim Phaff bezig met het opzetten van een Kuifaalscholver
Wim Phaff bezig met het opzetten van een Kuifaalscholver © Omroep Zeeland
Tegelijkertijd merkte Phaff dat er in Zeeland geen natuurhistorisch museum was. Daar moest volgens hem verandering in komen en dat heeft uiteindelijk geleid tot het Zeeuwse biologische museum Terra Maris. "Gedurende ruim twintig jaar was ik verantwoordelijk voor de realisatie en presentatie van tientallen exposities op gebied van natuurhistorie in dit museum."

Wim Phaff zaal

Als eerbetoon voor al z'n werk is de oprichter van het museum geëerd met een eigen zaal: de Wim Phaff-zaal. Daarin zijn tientallen opgezette dieren te zien, allemaal werk van Phaff zelf. Hij is er ontzettend trots op dat de zaal zijn naam heeft gekregen.
Terra Maris in Oostkapelle
Terra Maris in Oostkapelle © Terra Maris

Bijzondere dieren

Op de vraag op welk dier dat hij heeft opgezet hij het meest trots is kan hij geen antwoord geven. "Elk dier is bijzonder, want elk dier dat ik opzet heeft z'n eigen verhaal. Maar als ik dan een keuze moet maken, dan vond ik een slangenarend wel bijzonder om te prepareren en natuurlijk de Europese wolf."
Kijk, het villen en schoonmaken van een dier kan de slager ook en zou je kunnen bestempelen als een ambacht. Maar om een dier weer nieuw 'leven' in te blazen, dat is kunst.
Wim Phaff - preparateur

Ambacht of kunst?

Prepareren is volgens Phaff een combinatie tussen een ambacht en kunst. "Kijk, het villen van een dier en het schoonmaken kan iedereen leren en zou je kunnen bestempelen als een ambacht. Maar om het dier weer nieuw 'leven' in te blazen, oftewel een houding te geven en een bepaalde expressie, dat is kunst." Phaff vind het altijd een uitdaging om het dier zo te prepareren dat het lijkt alsof het beeld even stil is gezet. "Wat ik zo mooi vind aan mijn werk is dat ik ervoor kan zorgen dat het dier niet wordt vergeten, maar nog zo'n vijftig jaar betekenisvol kan zijn. Bijvoorbeeld als educatie, zoals in een museum."
Een opgezette roofvogel met zijn prooi
Een opgezette roofvogel met zijn prooi © Bio-Art
Naast het opzetten van huisdieren is het volgens Phaff de laatste jaren een trend om opgezette dieren te combineren met kunst. "Ze noemen dat met een moeilijk woord Novelty Taxidermy. Je ziet dan bijvoorbeeld twee eekhoorntjes met bokshandschoenen aan met elkaar vechten. Of een opgezette poot van een roofvogel, waar je kettingen aan kunt hangen. Om je de waarheid te vertellen, ik vind het echt helemaal niks."

Geen huisdieren

Ook het opzetten van huisdieren laat hij over aan andere preparateurs. "Ik begin er niet aan. Kijk, op zich is het prepareren op zich niet zo moeilijk. Het heeft meer te maken met het feit dat ik het dier niet heb gekend. Het is dus moeilijk om het dier de juiste expressie te geven die overeenkomt met hoe de eigenaar het dier zag. Daarnaast wordt een opgezet huisdier regelmatig aangeraakt of geaaid, waardoor hij binnen een jaar kaal is. Er is dus voor mij geen eer aan te behalen."