Op dit Zeeuwse veldje wordt de meeste radioactieve straling van Nederland gemeten
Op dit veldje wordt de meeste straling van Nederland gemeten
De hoge meting komt dus niet van de kerncentrale Borsele, die toevallig ook dichtbij dit dorp staat. En het is ook de niet opslag van kernafval Covra, die je eveneens aan de horizon kunt zien. De opvallende hoeveelheid straling komt van de fundering van het wandelpad vlakbij de meetkast. Die fundering is gemaakt van fosforslakken, restanten uit de fosforoven, die overal in ons land bij wegfunderingen zijn gebruikt. Zeer waarschijnlijk althans, zegt een woordvoerder van de gemeente Borsele. Van alle meetkastjes in Nederland, staat dat in 's-Heerenhoek het dichtst bij zo'n wegfundering.
Het gaat zeer vermoedelijk om de fosforslakken uit de ovens van Hoechst in Vlissingen-Oost (later Thermphos), die tot 2012 in bedrijf was. Ook die fabriek staat dicht bij 's-Heerenhoek en wordt op dit moment ontmanteld. Dat gebeurt heel voorzichtig, omdat het fosforafval uit deze fabriek licht radioactief vervuild is.
De gemiddelde gammastraling die langs dat paadje wordt gemeten was de afgelopen maand 129 nano-Sievert per uur (nSv/u). Dat is op die locatie een gewoon cijfer, maar nergens in Nederland is het zó veel. Tegen het wandelpad aan staat één van de 170 meetkastjes die door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) in Nederland zijn neergezet. Ze moeten in geval van een kernramp meten hoeveel schadelijke straling er overal is. Ieder tien minuten sturen ze hun cijfers naar een centraal punt.
Maar ze meten ook de gewone, natuurlijke achtergrondstraling. Die komt vrij uit bepaalde grondsoorten, stof in de lucht en het is voor een deel ook kosmische straling. Die achtergrondstraling varieert in Nederland van 60 tot 100 nSv/u, blijkt uit de website van de Europese Unie waarop alle metingen worden gepubliceerd. Er zijn enkele uitzonderingen, zoals Hellevoetsluis, Maastricht en Zaandam, waar doorgaans iets boven de 100 nSv/u wordt gemeten. Maar alleen die van 's Heerenhoek piekt voortdurend boven de 125, als enige in het land.
Als je op deze plek een heel jaar op de grond gaat liggen, krijg je evenveel straling in je lijf als bij het maken van één röntgenfoto.
Toch is de straling op die plek niet zorgelijk en ook niet ongezond, zegt Herman Schreurs, programma-coördinator Kern- en Stralingsongevallen van het RIVM. Want het is erg weinig, vergelijkbaar met wat je meet in bijvoorbeeld de Ardennen. "Als je op deze plek een heel jaar op de grond gaat liggen, krijg je evenveel straling in je lijf als bij het maken van één röntgenfoto."
Niet alarmerend
Dus is er ook geen reden om alarm te slaan met waarden rond de 130 nSv/u. Pas bij 2.000 nSv/u, vijftien keer zoveel als wat hier gemeten wordt, gaat de Veiligheidsregio een dergelijk gebied met rood-witte linten afzetten. De technici in de kerncentrale van Fukushima zijn bij de ramp in 2011 blootgesteld aan 400.000 nSv/u, dat is 3100 keer méér dan in 's-Heerenhoek.
<p>Van de 170 Nederlandse meetkasten staan er 25 in Zeeland. Dat is verhoudingsgewijs veel, wat te maken heeft met de aanwezigheid van een kerncentrale op ons grondgebied. Rondom Doel heeft de Belgische overheid ook extra meetpunten laten plaatsen. Het systeem is in alle Europese landen ingevoerd, in de jaren na Tsjernobyl. Men wil in heel Europa snel inzichtelijk hebben hoe het met schadelijke straling staat, ingeval van een groot kernincident.</p><p>Er bevinden zich in de meetkasten drie geigertellers. Eén grote die ingeval van een kernramp grote hoeveelheden straling kan waarnemen. Daarnaast twee kleine die in staat zijn om heel geringe straling, zoals de natuurlijke achtergrondstraling te meten. Achtergrondstraling is overal. Maar in gebieden met weinig natuursteen (zoals bij ons) en in gebieden die laag liggen (zoals bij ons) heb je minder achtergrondstraling dan in bergachtige gebieden met bv. graniet en kosmische straling, zoals hoog in de Alpen.</p>
Toeval
De hoge waarden in 's-Heerenhoek zijn toeval, stelt Schreurs. Want fosforslakken uit de voormalige Zeeuwse fosforfabriek zijn overal in ons land gebruikt bij wegenbouw. Dat mag nog steeds. Maar nergens behalve hier heeft men zo dicht bij een weggetje een dergelijke meetkast opgesteld. Het staat er bijna boven op. En dat is wat de geigertellers zien en doorgeven aan het meetnet. Als ze het kastje twintig meter naar achteren hadden geplaatst, was er niets bijzonders te zien geweest. Maar dan zouden de pijlen van de Verenigde Schutterssociëteit van 's-Heerenhoek hem kunnen raken.
