Stoelendans op je 85ste: hopen dat er nog iemand voor je kan zorgen

9 november 2018, 12:14 • 3 minuten leestijd

Stoelendans op je 85ste: hopen dat er nog iemand voor je kan zorgen © ANP

Nu nog zijn er voor iedere hulpbehoevende in onze provincie twaalf mensen (familie, vrienden en/of buren) die zouden kunnen helpen. Dat zijn er in 2040 als gevolg van de vergrijzing nog maar vijf. In Dat blijkt uit cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving.

Dat het krapper wordt, is nu al zichtbaar. Sinds 2013 is het aantal Zeeuwen (16+) op wie een beroep wordt gedaan voor (over-)belastende mantelzorg al met 26 procent toegenomen. In 2017 verleenden 47.800 Zeeuwen een zwaardere vorm van mantelzorg aan mensen die langdurig hulpbehoevend zijn, blijkt uit statistiek van het ZB Planbureau en de GGD. Dat waren in 2013 nog maar 37.800.

Omroep Zeeland heeft alle gemeenten op volgorde gezet.

In Terneuzen wonen de meeste mensen die mantelzorg bieden en dat (over-)belastend vinden. In Noord-Beveland de minste. Forse stijgingen zijn te zien in Tholen, Kapelle en Middelburg.

Mevrouw Mario Haanraads uit Axel is mantelzorger van haar echtgenoot Rens © Omroep Zeeland

Het wordt net zoiets als een stoelendans voor hulpbehoevenden, na iedere ronde zijn er opnieuw minder mensen die de gevraagde hulp zouden kunnen bieden, zeggen de voorspellingen van het Planbureau voor de Leefomgeving. In Sluis, Veere, Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland wordt het tekort nog iets nijpender. Daar zal het aantal potentiële vrijwillige mantelzorgers per hulpbehoevende zelfs naar vier zakken.

Als je daar woont en van plan bent om heel oud te worden, moet je nu alvast om je heen kijken en vriendelijk doen tegen iedereen die pakweg dertig jaar jonger is dan jij en die nog niet voor een ander hoeft te zorgen. Je gaat die paar mensen hard nodig hebben.

De 73-jarige Mario Haanraads uit Axel zorgt al 12 jaar voor haar echtgenoot, die hulpbehoevend is na twee herseninfarcten. Zonder haar intensieve zorg zou haar man in het verpleeghuis zitten. Dat er in de toekomst een groot tekort dreigt aan mensen die elkaar hulp kunnen bieden, vindt ze een grote zorg. Ze vindt dat de overheid in haar beleid meer aandacht zou moeten hebben voor mantelzorgers. "Er is nu onvoldoende besef van het belang van mantelzorgers in onze samenleving. En wat vooral voorkomen moet worden is dat zij óók ziek worden."

In de gemeente Terneuzen wonen de meeste mensen die mantelzorg bieden en dat (over)belastend vinden

Het is voor iedere gemeente uitgerekend met behulp van de bevolkingsprognoses. Hoeveel mensen zijn er straks 85 jaar of ouder, de groep die de meeste zorg nodig heeft? En hoeveel mensen zijn er tussen de 50 en de 75 jaar, de groep van mensen die doorgaans de meeste vrijwillige zorg bieden aan mensen in hun omgeving? Dat wordt uitgedrukt in een getal dat het omgevingshulpcijfer wordt genoemd.

Klik op een gemeente op de kaart. Je ziet dan in de grafiek eronder wat daar het omgevingshulpcijfer in 2020 is en wat dat cijfer in 2040 zal zijn. Het daalt trouwens sterk in elke gemeente. Maar dicht bij zee, waar de vergrijzing sterker is dan in de rest van Zeeland, wordt het cijfer het laagste.

<h2>Uitleg</h2><p>Het woord 'Omgevingshulpcijfer' is gewoon Nederlands voor het begrip 'Oldest Old Support Ratio' (OOSR) dat internationaal wordt gebruikt om uit te rekenen hoeveel potentiële mantelzorgers er in jouw omgeving zijn, voor het geval je hulpbehoevend zou zijn. Het is bedacht door <a href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1828348/">een drietal onderzoekers in Zwitserland</a>.</p><p>Het is een rekensom. Uitgangspunt daarbij is de constatering dat veruit de meeste mensen die behoefte hebben aan hulp vanuit hun omgeving 85 jaar of ouder zijn. En de ervaring leert ook dat de meeste mensen in de omgeving van die mensen (buren, vrienden, familie) die tijd en zin hebben om hulp te bieden ergens tussen de 50 en 75 jaar oud zijn. De vraag die je stelt is: zijn er daar veel van of weinig?</p><p>Je moet dus in iedere gemeente het aantal 50-75-jarigen tellen en ook het aantal 85-plussers. Je deelt vervolgens het aantal 50-75-jarigen door het aantal 85-plussers. Dan weet je hoeveel vermoedelijke hulpverleners in de omgeving van één vermoedelijke hulpbehoevende leven. En op basis van CBS-prognoses van de bevolkingscijfers is het ook voor de toekomst uit te rekenen. Het <a href="http://www.pbl.nl/publicaties/regionale-ontwikkelingen-in-het-aantal-potentiele-helpers-van-ouderen-tussen-1975-2040">Planbureau voor de Leefomgeving</a> heeft dat voor alle Nederlandse gemeenten gedaan, tot en met 2040. Omroep Zeeland heeft daar de Zeeuwse cijfers uit geselecteerd.</p>

Samen met de NOS en andere regionale omroepen heeft Omroep Zeeland een enquête gehouden naar mantelzorg in regio. De volledige uitslag per provincie is nog niet bekend, maar er is al wel een algemeen Nederlandse beeld. Opvallend daarin is dat veel mensen die potentieel mantelzorg zouden kunnen bieden zich afvragen waar de vraag blijft. "Ik word niet om hulp gevraagd", zegt 78 procent van de respondenten van 18 tot 34 jaar die niet aan mantelzorg doen. Maar zelfs de 65-plussers worden lang niet altijd om hulp gevraagd, namelijk in 58 procent van de gevallen. Andere argumenten om geen hulp te bieden ('geen tijd voor' en 'geen behoefte aan') scoren lager.