Yara is negentig jaar: een fabriek met een rijke geschiedenis

Kunstmestfabriek Yara viert negentigste verjaardag
Kunstmestfabriek Yara viert negentigste verjaardag © Omroep Zeeland
In 1929 is de kunstmestfabriek gestart op de huidige locatie in Sluiskil. De plek langs het kanaal van Gent naar Terneuzen was ideaal. Voornamelijk omdat de cokesfabriek (ACZC) er gevestigd was. Het vrijgekomen cokesovengas van die fabriek werd door Yara omgezet naar ammoniak, een belangrijk onderdeel van kunstmest.

Van Nederlandse Stikstof Maatschappij naar Hydro Agri

In de jaren zestig draaide de fabriek in Sluiskil onder de naam Nederlandse Stikstof Maatschappij (NSM). In 1979 werd de fabriek overgenomen door de Noorse gigant Norsk Hydro. Tien jaar later kreeg de fabriek de naam Hydro Agri. Pas in 2004 splitste Norsk Hydro zijn kunstmestactiviteiten af en ging de fabriek verder onder de naam Yara.
<p><strong>Vijf weetjes over Yara</strong></p><p></p><ol> <li>Yara is één van de oudste industriële fabrieken in Zeeland.</li> <li>De fabriek is in de oorlogsjaren meerdere keren gebombeerd door zowel de Duitsers als de geallieerden.</li> <li>Koningin Wilhelmina bracht haar eerste nacht door in één van de villa's op het terrein van Yara, nadat ze op 13 maart 1945 terugkeerde uit Engeland en over 'de meelstreep' in Eede stapte.</li> <li>Leden van het Nederlandse koningshuis hebben de fabriek verschillende keren bezocht. Zo waren Prins Bernhard en Prins Claus aanwezig bij de opening van nieuwe fabrieken.</li> <li>Lodewijk van den Berg, de eerste Nederlandse astronaut, is opgegroeid op het terrein van Yara. Zij vader was er namelijk administratief directeur en heeft een belangrijke rol gespeeld bij het naar Sluiskil terughalen van machines die in de oorlog door de Duitsers weggevoerd waren. Mede door zijn inzet werd het materiaal teruggehaald en herplaatst waardoor de fabriek in 1950 weer kon opstarten. Het appelboompje dat Lodewijk als klein jongetje ooit in de tuin plantte, staat er nog steeds en levert al tachtig jaar trouw appels.</li> </ol><p></p>

Recentelijke ontwikkelingen

Volgens Gijsbrecht Gunter van Yara zijn de overgangen naar andere soorten gas dé kenmerkende, grote veranderingen in de afgelopen negentig jaar. "We zijn ooit met cokesgas begonnen, maar in de jaren zestig zijn we overgegaan op Groninger gas en in de jaren negentig naar hoogcalorisch gas. Dat zijn belangrijke veranderingen voor ons geweest. Ook hebben we meer dan de helft van onze CO2-voetprint gereduceerd. Bovendien is het personeelsbestand gehalveerd van 1200 naar ruim 600 mensen, terwijl de productie is toegenomen. Automatisering is dus ook iets wat bij Yara in de afgelopen decennia een belangrijke rol heeft gespeeld." De afgelopen jaren is er ook het één en ander veranderd op het terrein. Onlangs is op het terrein van Yara een nieuwe fabriek geopend: de Ureum-8. Hierdoor verdwijnt de kenmerkende gele priltoren.

Feestweek

Deze week staat Yara in Sluiskil in het teken van feest. Dinsdagavond is er een borrel voor zakenrelaties, woensdag een diner voor oud-medewerkers en vrijdag een groot feest voor personeel. Op zaterdag kunnen omwonenden een kijkje nemen in de fabriek tijdens een open dag. Overigens staat Yara dit jaar niet alleen stil bij het negentigjarig bestaan, maar ook bij andere jubilea. Zo bestaat het project WarmCO2 tien jaar. Met restwarmte van Yara worden de kassen op de Axelse Vlakte verwarmd.

Toekomst

Toch staat Yara ook onder druk als het gaat over CO2-uitstoot. De mogelijke CO2-heffing die het kabinet in Nederland wil doorvoeren, helpt Yara niet om nieuwe investeringen aan te trekken bij de Noorse bazen. Omdat het voor Noorwegen onduidelijk is waar Nederland heen wilt met het klimaatbeleid. Toch ziet Gunter de toekomst met vertrouwen tegemoet. "Kunstmest blijft nodig om de wereld te kunnen voeden. We blijven werken aan de duurzame manier waarop we het produceren. Het zal niet zo zijn dat we over tien jaar heel de fabriek hebben omgebouwd, maar we zijn wel constant met verduurzaming bezig. En daar hebben daar we de support nodig van de overheid en de omgeving."