Ontploffing IJzendijke '44: 'Lichaamsdelen lagen tot in het dorp'

In IJzendijke werd vanmorgen stilgestaan bij een van de grootste explosies tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 20 oktober 1944 vielen bij een zware ontploffing op de boerderij van de familie De Dobbelaere aan de Isabellaweg 41 doden en 43 gewonden. De lichaamsdelen van slachtoffers werden tweeëneenhalve kilometer verderop in het dorp gevonden. Wat er exact op die 20-ste oktober op de boerderij is gebeurd, is tot op de dag van vandaag onduidelijk.
Ontploffing IJzendijke
De overblijfselen van de boerderij aan de Isabellaweg © Omroep Zeeland
Theo Steenkiste is dan 13 jaar en ziet een enorme explosie. Volgens de ooggetuige schoten de vlammen honderd meter de lucht in en dakpannen vlogen kilometers ver in de omgeving. Theo heeft aan de klap een gehoorbeschadiging overgehouden.

Levend verbrand

"De wei lag vol met doden en gewonden. Zij lagen te kermen en gillen om hulp, want ze lagen levend te verbranden." Het beeld is Theo altijd bijgebleven en heeft 'm nooit meer losgelaten. Zeker omdat hij tien minuten daarvoor nog op de boerderij stond waar hij en zijn broer een sigaretje kregen van de soldaten.
Ontploffing IJzendijke
Theo Steenkiste 5 jaar geleden op de plek van de ontploffing © Omroep Zeeland
Waarschijnlijk gaat het om een een ontploffing van een tank met nitroglycerine. Dit is een uiterst explosieve brandstof die wordt gebruikt om mijnenvelden te ontruimen. Een apparaat wordt gevuld met nitroglycerine en een veld met mijnen ingeschoten, waardoor ze tot ontploffing komen.

Kapotte tanks liggen lang staan

Na de ontploffing aan de Isabellaweg blijven de kapotte tanks op het terrein meer dan een jaar staan. Het gebied is nauwelijks afgezet waardoor jongens uit de buurt er regelmatig naar toe trekken. Wat ze aantreffen zijn vele wapens en alles wat een bataljon nodig heeft tijdens gevechten.
Ontploffing IJzendijke
Een van de ontplofte tanks © Omroep Zeeland
Er wordt door het Engelse leger geen onderzoek gedaan naar de ontploffing, waardoor andere betrokkenen meerdere keren proberen om de waarheid boven water te krijgen. Een van die onderzoekers is veteraan Mart Reagan. Hij begint op eigen houtje de waarheid te achterhalen, maar komt in een rook van geheimzinnigheid terecht. Medewerking van de Britten is er niet en ook in de archieven is er geen enkel document over te vinden.
De mogelijke oorzaak is dat het ging om een geheim tankbataljon, dat beschikte over unieke technieken die de eerste zijn in hun soort. Het speelt waarschijnlijk ook mee dat het materieel nooit op het Zeeuws-Vlaams boerenerf bij IJzendijke had mogen staan.
Monument Isabellaweg
Het monument aan de Isabellaweg © Omroep Zeeland
Volgens ooggetuige Theo Steenkiste waren ze in ieder geval onzorgvuldig, want op de boerderij mocht absoluut niet gerookt worden. "Ik zal niet over eigen schuld praten, maar ze waren wel heel onvoorzichtig. Ze waren zelfs met een lasapparaat bezig bij de tanks. En toen ging de hele boel de lucht in."
Theo denkt er nog regelmatig aan wanneer de twintigste oktober nadert. Vooral het gekerm van de gewonden hoort hij nog regelmatig. "Gelukkig zijn de scherpe kantjes er na zoveel jaren wel een beetje af."

Ooggetuige Theo aan het woord

Vijf jaar geleden maakte Omroep Zeeland een televisie-serie over de Slag om de Schelde. Een van de reportages ging over ooggetuige Theo Steenkiste en de ontploffing op de boerderij van familie De Dobbelaere.