Kwetsbaarheid, genoegdoening, aanslagen. Maar ze blijven bellen naar Zegt u 't Maar

Programma's waar je kunt inbellen kunnen niet zonder vaste bellers. Lang geleden, het zal halverwege de jaren negentig zijn geweest, luisterde ik bij mijn ouders thuis dagelijks naar Zegt u 't Maar. "Tis ier mie Van den Berge uut Middelburg" en, mijn favoriet, "Mie Liplijn uut Goes, noe mot je us luusteren". Tegenwoordig luisteren de vaste bellers naar namen als Vervaet, Jasperse en Janse.

"Gaaf", zei hoofdredacteur Edwin de Kort, nadat ik hem over de documentaire had verteld.

Enigszins nerveus vertrok ik op een donderdagmiddag om 17.00 uur vanuit Oost-Souburg naar Vlissingen. Naar de man met wie ik als presentator regelmatig in de clinch heb gelegen als hij weer eens uit de bocht vloog over de Islam. Het mooie aan radio is dat je als luisteraar een beeld vormt bij de persoon die je hoort. In het geval van Dhr. Jasperse verwachtte ik een shag rokende, licht corpulente, zwetende man. Met een glimlach, dat dan weer wel.

Tijdens ons gesprek zag ik een man die geniet van het bellen naar Zegt u 't Maar, geniet van de aandacht, en van het leven. Zijn meningen mogen stevig zijn, op het moment dat, na de opnames, zijn kleindochter binnenkwam, kwam er een uitdrukking op zijn gezicht die puur geluk uitstraalde. Jasperse weet ook wel dat hij soms uit de bocht vliegt, maar dat vindt hij ergens ook mooi.

De volgende ochtend trok ik in regenachtige omstandigheden naar Yerseke. Als Bevelander (ik ben geboren en getogen in Goes) heb ik een zwak voor het vissersdorp. De mondigheid van de Yersekenaren, hun accent en humor maken dat ik er graag kom. Omdat ik in de documentaire ook reacties van luisteraars wilde, was ik een half uur voor mijn afspraak met de vaste beller ter plaatse.

Bij de supermarkt probeerde ik wat mensen aan te spreken. Tot mijn verbazing deinsden de meesten terug bij het zien van de microfoon met plopkap van Omroep Zeeland. Eén wat oudere vrouw wilde me wel te woord staan. Ja, ze luistert zeker naar Zegt u 't Maar, niet zoveel als vroeger, maar nog wel. Ergens moet ze van zichzelf luisteren, een vriend van haar belt namelijk regelmatig. "Albert Dobben, heet ie."

Een kwartier later zat ik bij Albert Brokken (zo heet de man namelijk) aan de thee. Verse muntthee met honing. Zijn woning staat vol met allerlei spullen. Maquettes van schepen, oude radio's, vele boeken, Albert liet me weten een ware verzamelaar te zijn. Vrij snel kwam het gesprek op Zegt u 't Maar. Albert belt al lang naar het programma. Vaak serieuze onderwerpen als homoseksualiteit, eenzaamheid en DELTA, altijd dezelfde begripvolle, bijna onzekere toon.

Aan het eind van het gesprek komt de aap uit de mouw. "Ik heb vroeger veel last gehad van faalangst. Juist daarom bel ik. Het geeft me een genoegen, een goed gevoel." Albert kent ook de keerzijde van de roem die bellers naar Zegt u 't Maar vergaren. "Ik word weleens thuis gebeld, dan wordt de discussie gevoerd, willen de mensen weten hoe ik aan mijn informatie kom. Dat vind ik moeilijk, die zelfkritiek. Je bent heel kwetsbaar als beller."

"Ik wil best wat zeggen, maar niet in die microfoon." Het was de zoveelste nee die ik in Grijpskerke te horen kreeg. Slechts eenmaal was het antwoord anders, hoewel je als je het Duitse 'Nein' vertaalt op hetzelfde uitkomt. Allemaal kennen ze Wim Janse. In het dorp staat hij niet goed bekend. Hij zou opdringerig zijn, irritant zelfs. Er werd me veel sterkte gewenst. De (talrijke) keren dat Wim naar de uitzending belde, viel me op dat hij wat in de war raakte als de presentator een vraag over zijn voorgelezen gedicht stelde.

Op Google Maps had ik vooraf bekeken waar ik precies moest zijn. De ramen van zijn huis zijn dichtgeplakt met allerlei posters. De meesten vertellen een boodschap van God. Eenmaal voor zijn huis viel behalve de posters een kastje op waarin mokken staan. Ik belde aan, wachtte even, waarna me verteld werd dat ik er heel anders uitzie dan hij verwacht had. "Je bent nog zo jong, maar al wel een beetje kaal."

Binnen werd ik voorgesteld aan de hulpverlener. Ze vertelt me dat Wim autistisch is, en dagelijks hulp nodig heeft. Niet de hele dag, een uurtje per dag is genoeg om zijn hoofd rustig te houden. Ik mocht naast hem plaatsnemen op de bank (Wim: van kunstleer, en al twintig jaar oud, maar nog steeds goed), ondanks dat zijn twee glazen water altijd op die plek staan. Als hij aan de beurt is, begint hij zwaarder te ademen, Wim geeft toe nerveus te zijn. Toch komt zijn gedicht er vloeiend uit. Nadat hij de telefoon heeft opgehangen, lacht hij meer. Ook als ik hem vraag of hij veel reacties op zijn bijdrages krijgt, lacht hij. Zijn woorden maken iets anders duidelijk: "Ik heb wel het idee dat ik reacties krijg, maar vooral achter mijn rug om. Dat vind ik jammer." Maar Wim Janse blijft bellen. "Er is nog veel werk te doen."

De vaste beller der vaste bellers, die Heintje Davids doet verbleken. Een jaar of vier geleden kondigde hij zijn afscheid in Zegt u 't Maar aan, de reden weet ik niet meer precies. Het zal iets met negatieve reacties die hij kreeg te maken hebben gehad. Na zijn rustige, goed beargumenteerde betoog, sloot hij af met de woorden: "Ik zal helaas niet meer bellen, het gaat jullie allemaal goed". De presentator bedankte Erik voor het trouwe bellen en zei: "Duidelijke taal, Erik. Tot morgen." De volgende dag belde Erik Vervaet gewoon naar Zegt u 't Maar.

Nu zat diezelfde presentator tegenover hem in een op dat moment grijs Vogelwaarde. Hoewel er een hoop gelachen werd (Erik staat ondanks zijn vaak van kritiek doorspekte bijdrages in Zegt u 't Maar positief in het leven) sprak hij veel over het vuurwerkincident. Het was rond 22.00 uur dat hij samen met zijn vrouw werd opgeschrikt door een enorme knal. De voordeur vloog eruit. Erik en zijn vrouw hadden veel schade, de politie werd erbij gehaald, maar de daders zijn nooit gepakt.

"Of het met Zegt u 't Maar te maken heeft, weet ik niet. Het zou kunnen." Erik is er nog altijd boos over. "Als mensen me een zeur vinden, of het niet met me eens zijn, moeten ze het recht in mijn gezicht zeggen, maar niet hun punt maken op zo'n laffe manier." Als ik hem vraag of de politiek niks voor hem is, reageert hij niet direct afwijzend. Nadat ik hem vertel dat politici niet naar Zegt u 't Maar mogen bellen, is hij er snel uit. "Zegt u 't Maar gaat voor de politiek."

Wie je in Zeeland ook aanspreekt, allemaal kennen ze Zegt u 't Maar. Voor deze documentaire heb ik vier vaste bellers uitgekozen om hun verhaal te vertellen. Allemaal hebben ze een reden om te bellen. En ze beamen ook allen dat er een keerzijde aan de roem kleeft. Maar ze blijven bellen, omdat het verslavend werkt. De talrijke Zeeuwen die dagelijks naar het vermakelijke gezeur luisteren zullen dit herkennen.