Japanse kruiskwal is een vaste bewoner geworden van het Veerse Meer

Pim van Avesaath is ecoloog en doet al jaren onderzoek naar de kruiskwal. "De kruiskwal houdt van wier, speciaal het Japanse bessenwier", legt hij uit. In een waadpak staat hij bij restaurant De Meerkoet in Wolphaartsdijk in het Veerse meer. Van Avesaath tilt een bosje bessenwier uit het water. Midden in het wier zien we twee kruiskwalletjes zitten. "Ze kunnen tussen de twee en vier centimeter groot worden."

"De reden dat de kruiskwal nu veel minder voorkomt is omdat het Japanse bessenwier aan het afsterven is", vervolgt de ecoloog. "Als gevolg daarvan heeft de kruiskwal geen houvast meer en drijft in open water weg en sterft vanzelf af."

Nadeel hiervan is wel dat zwemmers gedurende het afsterven van het wier de kruiskwal dus ook in het open water tegen kunnen komen. "Maar een paar weken geleden haalde ik met m'n schepnet in één haal zo zeventig kruiskwallen uit het water. Nu zijn dat er nog maar een paar."

Even verderop bij restaurant De Meerkoet heeft eigenaar Peter Tempelaars al verschillende keren meegemaakt dat een zwemmer in aanraking was gekomen met een kruiskwal. "Laatst was een jongen door het wier naar de kant gezwommen en gestraald door een kruiskwal. Hij had blazen op zijn huid. De striemen stonden op zijn schouder. Hij kreeg al snel ook tintelingen in zijn voeten, benen en vingertoppen en werd kortademig. Die is in het ziekenhuis terechtgekomen en had er een week last van."

Het komt zelfs voor dat de ambulance er aan te pas moet komen om iemand te helpen die overgevoelig reageert op de aanraking met een kruiskwal. "Vorig jaar hadden we iemand daar trokken de spieren echt van samen", aldus Tempelaars. "Die klaagde over rugpijn, buikpijn, borstpijn. Die werd met blauwe zwaailichten afgevoerd door de ambulance."

Bij ziekenhuis Adrz in Goes komen de mensen terecht die zo'n overgevoelige reactie op de aanraking met de kruiskwal hebben. "Wij kunnen feitelijk alleen de pijn bestrijden, want een tegengif is er niet", aldus een woordvoerder van het ziekenhuis. "Het lichaam moet het werk zelf doen."

Terug naar ecoloog Pim van Avesaath, die inmiddels een tiental kruiskwalletjes heeft gevonden. Voornamelijk tussen het nog aanwezige Japanse bessenwier. Op de vraag of het verwijderen van dat wier geen oplossing kan bieden, reageert Van Avesaath weifelend. "Dat zou je misschien kunnen doen op plekken waar veel gezwommen wordt. Bij een strandje of zo. Maar dat zou echt een noodmaatregel zijn."

Uitroeien van de kruiskwal is lastig, omdat het dier hier geen natuurlijke vijanden heeft. "In Amerika is dat de kompaskwal, maar die moeten we hier niet willen", aldus Van Avesaath. "We zien slechts de helft van de soort. Tijdens het poliepstadium zijn ze een halve millimeter groot. Dat heb ik zelf nog nooit gezien. Dat is een lang overlevingsstadium en daar hebben we ook geen last van. Pas als het uitgroeit tot een kruiskwal, dan zijn ze te zien en kunnen we er last van krijgen."

Daarom zullen de waarschuwingsborden, die in het voorjaar werden neergezet, elk jaar weer teruggezet worden. Op www.zwemwater.nl kunnen mensen digitaal checken waar je moet oppassen met zwemmen.