'Zeeuwse gemeenten hebben laagste financiële buffer van Nederland'

© Pixabay
Vier Zeeuwse gemeenten stonden op basis van de financiële begroting onder verscherpt toezicht. In 2019 ging het om Schouwen-Duiveland, Middelburg, Borsele en Vlissingen. Dat is relatief veel: in heel Nederland stonden dat jaar acht gemeenten onder toezicht.
BDO heeft voor het rapport gekeken naar de jaarrekeningen van 2019. Inmiddels staan alleen Borsele en Vlissingen nog onder toezicht. Vlissingen is sinds 2016 een artikel 12-gemeente. Het begrotingstekort is zo hoog dat het Rijk bij moet springen.

Laag eigen vermogen

Uit het rapport blijkt ook dat Zeeuwse gemeenten gemiddeld een laag eigen vermogen hebben. De solvabiliteit, het eigen vermogen en buffers, is in Zeeland het laagste met gemiddeld 24 procent. Ter vergelijking: gemeenten in Flevoland scoren het beste met een gemiddelde van 53 procent.
Ook blijken de schulden bij Zeeuwse gemeenten hoog te zijn. Het landelijk gemiddelde is een schuldquote van 49 procent. Zeeland (63 procent) en Zuid-Holland (67 procent) schieten uit.

Oorzaken

Accountant Frank van der Lee van BDO zegt dat er bij veel gemeenten nog wel een buffer was. "Maar als je kijkt naar buffers is het aan de lage kant. Zeeland heeft samen met Groningen en Friesland de laagste buffers van Nederland." Volgens Van der Lee komt dat met name door de kosten die het sociaal domein met zich meebrengt.
Maar volgens de accountant heeft het ook te maken met het verleden. Zo is de grond in veel andere regio's bijvoorbeeld meer waard. "Gemeenten konden dat verzilveren en buffers opbouwen. In Zeeland heeft dat vaak niet geleid tot hoge rendementen, sterker nog: het heeft soms tot verlies geleid." Daarnaast speelt mee dat die drie provincies met vergrijzing en krimp te maken hebben en er zijn meer burgers in de bijstand in vergelijking met andere regio's.

Financiële gezondheid langs de meetlat

Onderling in Zeeland zijn ook verschillen. "Terneuzen doet het best goed", zegt Van der Lee. "Vlissingen is bijzonder, dat is een van de twee gemeenten die onder verscherpt toezicht van het Rijk staat met een negatief eigen vermogen. En Middelburg heeft het ook moeilijk, maar dat heeft die gemeente zelf ook geconstateerd."
BDO heeft ook de financiële gezondheid van gemeenten in Nederland langs de meetlat gelegd, verdeeld in categorieën op basis van het inwoneraantal. Alle 355 gemeenten kregen een rapportcijfer op basis van onder meer solvabiliteit, schulden en grondexploitatie.
Terneuzen, Sluis en Goes krijgen met rapportcijfer 9 de beste beoordeling, gevolgd door Hulst, Tholen, Noord-Beveland, Veere, Borsele, Reimerswaal en Schouwen-Duiveland met een 8. Vlissingen en Kapelle krijgen een 7. Middelburg krijgt met een 4 het slechtste cijfer. Op de lijst staan slechts twee gemeenten onder Middelburg in de categorie 25.000-50.000 inwoners.

Posities gemeenten

Gemeente Beoordeling Categorie (aantal inwoners) Positie en totaal aantal gemeenten in categorie Terneuzen 9 50.000 15/56 Goes 9 25.000-50.000 28/140 Sluis 9 43/127 Hulst 8 25.000-50.000 58/140 Tholen 8 25.000-50.000 63/140 Noord-Beveland 8 67/127 Veere 8 70/127 Borsele 8 74/127 Reimerswaal 8 90/127 Schouwen-Duiveland 8 104/127 Vlissingen 7 25.000-50.000 113/140 Kapelle 7 111/127 Middelburg 4 25.000-50.000 138/140
Het blijkt dat niet alleen Zeeuwse gemeenten moeite hebben het hoofd boven water te houden: acht op de tien gemeenten krijgt dit jaar de begroting niet rond. Naar verwachting komen de gemeenten in totaal 1,3 miljard euro tekort. BDO noemt die situatie onhoudbaar.
BDO heeft gekeken naar de jaarrekeningen over 2019. De gevolgen van de coronacrisis zijn dus nog niet zichtbaar. Van der Lee denkt dat tekorten daardoor verder op kunnen lopen. "Aan de andere kant worden veel kosten vergoed door het Rijk, dus het zou mee kunnen vallen. Gemeenten als Vlissingen en Veere hebben al aangegeven te kampen met tekorten door corona.

Lees ook: