Spelletje op telefoon helpt tegen prikangst

Nederland begint op stoom te komen, als het gaat om het aantal mensen dat gevaccineerd is tegen het coronavirus. Volgens het RIVM is ruim tachtig procent van de Nederlanders bereid zich te laten vaccineren tegen het virus. Onder diegenen die dit niet doen zijn er mensen met prikangst. Volgens neurowetenschapper Elisabeth Huis in 't Veld, onderzoeker bij bloedbank Sanquin en verbonden aan de Tilburg University, gaat bij sommigen de angst voor naalden zo ver, dat ze zich niet laten vaccineren.

Prikangst is er volgens haar in verschillende gradaties. Er zijn mensen die er tegenop zien om zich te laten vaccineren, die wegkijken als de naald in de arm gaat, die lichamelijke en mentale klachten hebben als ze 'om een prik moeten', zoals misselijkheid en duizeligheid. Sommigen vallen flauw en er zijn er die absoluut geen prik willen en daarom zelfs niet naar een dokter gaan als ze vermoeden dat er een naald aan te pas komt.

Dat sommige mensen al onpasselijk worden bij het zien van beelden van een naald, kan ze zich heel goed voorstellen. "Ook al zijn het plaatjes, dan kan het voor iemand al heel vervelend worden." Volgens haar gebeurt dat ook in haar onderzoek wanneer er een nepprik gegeven wordt, dus zonder naald. "Wij zetten ook soms bewust geen plaatjes bij een tekst."

Volgens Huis in 't Veld begint de prikangst meestal in de kindertijd. "Meer dan vijftig procent van de kinderen is bang voor naalden. Veel kinderen groeien daar overheen, maar je kunt die angst ook meenemen", zegt ze. En daarom zijn er ook volwassenen die liever geen prik hebben.

Zelf behoort ze tot de zogenoemde wegkijkers. De naam zegt het al; deze mensen kijken een andere kant op als er een naald in hun arm gaat. Daar tegenover staan volgens haar de 'graagkijkers'. Die willen alles volgen wat een arts doet. Maar allebei laten ze zich bijvoorbeeld wel vaccineren en dat is in deze tijd belangrijk, vindt ze.

Huis in 't Veld heeft voor bloedbank Sanquin, een organisatie waar veel geprikt wordt, een app ontwikkeld die mensen helpt hun angst opzij te zetten: de AINAR-app. AINAR staat voor Artificial Intelligence for Needle Anxiety Reduction (kunstmatige intelligentie voor het verlagen van prikangst). De app maakt van een vaccinatie een spelletje.

Prikangst is volgens haar eigenlijk een reactie van de hersenen. "Dat zit in het centrale zenuwstelsel en daar heb je geen invloed op", legt ze uit. "Maar als je die reactie meet en direct visualiseert in die app, kun je mensen vragen om die visualisatie te beïnvloeden. Dat kunnen ze wel. Je vraagt mensen als het ware om van rood blauw te maken."

De app die ze heeft ontwikkeld helpt daarbij. Je kunt het spelletje volgens haar spelen in de wachtkamer. "Het hele proces van stress duurt lang en door het spelletje wordt dat korter gemaakt, waardoor je dus minder stress hebt."

En wat bij bloeddonoren helpt, kan volgens haar ook van pas komen bij anderen. "Bijvoorbeeld vrouwen die een kinderwens hebben, maar geen IVF willen door hun prikangst. Of andere belangrijke medische behandelingen die noodzakelijk zijn." En dus ook een coronavaccinatie.