Een bonus voor gevaccineerd personeel, verplichte mondkapjes, sneltesten aan de poort, mag dat wel?

Mag je je personeel wel verplichten om een mondkapje te dragen? Of om een zelftest te doen? Het zijn vragen die veel gesteld worden, maar er steekt er eentje bovenuit: mag ik mijn personeel verplichten om zich te laten vaccineren? Daar kan Doolaege kort over zijn: "Nee, dat mag niet. In de grondwet is het recht op de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam vastgelegd. Iedereen mag zelf bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt."

Bovendien druist het in tegen de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). "Je mag vragen aan je werknemers of ze ingeënt zijn, maar ze hoeven niet te antwoorden. Want dit valt onder de bijzondere persoonsgegevens en die mag je als werkgever niet registreren."

Tegelijkertijd snapt Doolaege de vraag wel. "Je wil als werkgever een veilige situatie creëren voor je werknemers en klanten. De beste manier om dat te doen, is als iedereen is gevaccineerd. Dus ik snap wel dat de werkgevers dat zouden willen. Maar juridisch gezien is dat onmogelijk."

Een vervolgvraag die Doolaege vaak krijgt is of er wel consequenties aan verbonden kunnen worden als iemand de inenting weigert. Bijvoorbeeld een overplaatsing naar een andere afdeling of zelfs ontslag. "Ook daarop is het antwoord over het algemeen 'nee'. Alleen in hele bijzondere omstandigheden mag dat, bijvoorbeeld bij een zorgmedewerker die met kwetsbare patiënten werkt. Maar in het algemeen is dat dus ook niet toegestaan."

Sommige bedrijven zoeken daarom naar creatieve oplossingen, zoals het aanbieden van een bonus aan personeel dat wél is ingeënt. "Een van de eerste bedrijven die dat deed was een Zeeuws bedrijf. Dat bood medewerkers die zich lieten vaccineren een bonus van honderd euro. Ik heb persoonlijk de directeur gecomplimenteerd met zijn vindingrijkheid. Maar ik zou het mijn cliënten niet adviseren."

Doolaege noemt daarvoor twee redenen. "Ten eerste zijn er situaties voor te stellen waarin iemand een goede reden heeft om zich niet te laten vaccineren. Denk bijvoorbeeld aan een vrouw die zwanger is, of nog borstvoeding geeft. Nu is uit onderzoek gebleken dat het niet tot ernstige bijwerkingen leidt, maar helemaal zeker is dat nog niet omdat niemand weet wat de langetermijneffecten zijn voor het kind. En wat zeg je dan tegen zo'n vrouw? Bye bye bonus? Dat vind ik wat te ver gaan."

De tweede reden is ook weer de privacywet. "Je kunt dat onderscheid alleen maken door vast te leggen welke werknemers wel en welke niet zijn ingeënt. En dan ben je weer die bijzondere persoonsgegevens aan het registreren en dat mag dus niet."

Een andere vraag die hij vaak krijgt is of je de niet-ingeënte collega's kunt verplichten om een mondkapje te dragen. Maar wat mondkapjes betreft is het volgens de Middelburgse advocaat echt alles of niet. "Je mag ál je werknemers verplichten om een mondkapje te dragen. Daar zijn ook gerechtelijke uitspraken over gedaan. Maar je mag niet dat onderscheid maken tussen wel of niet ingeënt. Want dan kom je weer in conflict met de AVG."

Een andere manier om een veilige werkomgeving te creëren is iedereen te testen bij de poort, maar ook daar loop je tegen problemen aan, zegt Doolaege. "Je mag zulke tests verstrekken aan je personeel, sterker nog, ik vind dat een voorbeeld van goed werkgeverschap als je dat doet. Maar je mag het weer niet verplichten. Dat gaat te ver."

Doolaege heeft er een dagtaak aan, het beantwoorden van deze en andere vragen over de situatie rondom het coronavirus in combinatie met het arbeidsrecht. En dat is maar goed ook, want andere afdelingen van het Middelburgse advocatenkantoor waar hij werkt hebben het in coronatijd erg rustig. "Zoals in de letselschadepraktijk. Er is nu minder verkeer op de weg en dat zorgt dus ook voor minder letselschadezaken."

"Ook bij de familierechtpraktijk is het iets rustiger", vervolgt Doolaege. "Kennelijk komt dat doordat de cafés gesloten zijn en er daardoor minder echtscheidingen zijn." Dat terwijl er juist een golf van scheidingen was voorspeld, omdat echtparen door de lockdown meer op elkaars lip kwamen te zitten. Maar daar is volgens Doolaege geen sprake van. "Dat is tot op heden niet het geval."