Grazers zijn goed voor de Zeeuwse kust

Dijken bieden van oudsher bescherming tegen overstromingen. Maar ook schorren en kwelders die grenzen aan deze traditionele keringen kunnen een bijdrage leveren. Dat doen ze door de golfkracht van de zee op de dijken te verminderen

Volgens NIOZ-onderzoeker Tjeerd Bouma blijkt begrazing op verschillende manieren een gunstig effect te hebben op erosie van vooral bodems met fijne korrels. "Door over de schorren en kwelders te lopen, zorgen koeien en schapen dat de bodem inklinkt, de bodemdichtheid stijgt hierdoor en dat leidt tot minder erosie."

Daarnaast zorgen kleine grazers, zoals hazen en ganzen ervoor dat de vegetatie door hun graasgedrag verandert in planten met hoge worteldichtheden die de bodem beter vasthouden. "De wortels zijn als het ware het betonijzer in de bodem. Ze zorgen voor een stevige samenbindende werking."

Het aanstampen van schorren en kwelders door vee heeft niet alleen een positieve werking op de bescherming van onze kust, ook het milieu profiteert mee. Uit aanvullend onderzoek door het NIOZ in samenwerking met het Centre for Ecological and Evolutionary Studies blijkt namelijk ook dat de CO2-opslag in de bodem er door toeneemt en dat is weer goed tegen de klimaatverandering.

Begrazing door grote grazers heeft overigens niet alleen positieve effecten. De bodemverdichting door het gewicht van de dieren leidt ook tot verlaging van het schor of de kwelder, waardoor het vermogen om de zeespiegelstijging bij te houden afneemt. De onderzoekers adviseren daarom ook om te intensieve begrazing te vermijden.

Daar is Wannes Castelijns van Het Zeeuwse Landschap het roerig mee eens. "Een intensieve aanpak is ook niet gunstig voor de biodiversiteit in zo'n gebied. Vegetatie verdwijnt en er ontstaan kale stukken, waardoor er juist weer meer erosie plaatsvindt. Het gaat dus om de balans."

Het sterker maken van schorren en kwelders is volgens Bouma niet de enige optie om de Zeeuwse kust te beschermen. Hij pleit ook voor het inrichten van zogeheten wisselpolders. "Dat zijn gebieden tussen twee dijken, waar de zee in en uit kan stromen, waardoor het land op een natuurlijke manier langzaam wordt gevuld met slib. In plaats van een dalende, diepe polder, maak je dan land dat langzaam meegroeit met de zeespiegel."

Het Zeeuwse Landschap is erg blij met de resultaten van het onderzoek. Castelijns: "We weten al jaren dat af en toe begrazen van schorren en kwelders zorgt voor een grotere biodiversiteit. Daarom zijn we ook aan het kijken of we dit in de nabije toekomst kunnen uitbreiden. En dat wordt nu alleen maar versterkt door dit onderzoek, waaruit blijkt dat het ook nog eens goed is voor de kustversterking."

Ook Rijkswaterstaat vindt het inzetten van koeien, schapen en kleine herbivoren op schorren en kwelders een interessant idee. Op dit moment is echter een groot deel van de natuurgebieden in erfpacht uitgegeven aan bijvoorbeeld Het Zeeuwse Landschap of Natuurmonumenten. Daarom heeft Rijkswaterstaat niet de verwachting dat het onderzoek op korte termijn kan worden toegepast.