Voor het eerst sinds achttien jaar weer kokkelvisserij op de Oosterschelde

Voor het eerst sinds achttien jaar weer kokkelvisserij op de Oosterschelde
Voor het eerst sinds achttien jaar weer kokkelvisserij op de Oosterschelde © Omroep Zeeland
Na achttien jaar mag het weer: kokkels vissen op de Oosterschelde
Nadat de mechanische kokkelvisserij vanaf 2005 verboden werd, is er op de Oosterschelde nauwelijks meer op kokkels gevist. Dat heeft alles te maken met de hoeveelheid kokkels die er lag en het welzijn van de vogels. Scholeksters leven in de winter voornamelijk van kokkelvlees. Zij bepalen grotendeels of er nog genoeg kokkels over blijven voor de kokkelvissers of niet.

165 kilo kokkelvlees per vogel

De afdeling Wageningen Marine Research van de Wageningen Universiteit onderzoekt jaarlijks hoeveel kokkels er in de Oosterschelde liggen. "Elk jaar nemen we monsters. We bekijken locaties waar meer dan vijftig kokkels per vierkante meter zitten, want alleen die zijn interessant voor de scholeksters. Op basis van die monsters maken we een schatting hoeveel kokkels er zijn. Elke scholekster heeft 165 kilo kokkelvlees nodig. Als er meer kokkels zijn dan de vogels nodig hebben, dan is er nog ruimte voor vissers", legt onderzoeker Karin Troost uit.
Zo ziet een kokkel eruit
Zo ziet een kokkel eruit © Omroep Zeeland
In Nederland zijn, na de sanering van de mechanische visserij, nog 31 kokkelvissers over. Veertien van hen komen uit Zeeland. Het is voor die vissers dus even geleden dat ze vlakbij huis konden vissen. "Ik heb het bedrijf drie jaar geleden van mijn vader overgenomen. Zelf heb ik nog nooit op de Oosterschelde mogen vissen. Voor mijn vader is het achttien jaar geleden. Het is heel bijzonder, zo dichtbij huis vissen", zegt kokkelvisser Jan Quist.

Lotingsvakken

Op dit moment is de Oosterschelde ingedeeld in acht vakken waar de vissers mogen vissen. Met een loting wordt bepaald in welk vak ze terecht komen. Elke twee weken wisselt die locatie. "Per vak mogen maar drie schepen liggen om de natuur zo min mogelijk te storen", legt Quist uit.
Vissers zouden alle kokkels mogen opvissen die de vogels niet nodig hebben, maar ze hebben er voor gekozen om maar een klein percentage op te vissen. "We hebben bewust voor vijf procent een vergunning aangevraagd, omdat we meer niet kunnen en willen opvissen. We hopen wel dat we die vijf procent in de toekomst elk jaar mogen opvissen, net zoals nu in de Waddenzee. Zodat we het hele jaar door mondjesmaat op kokkels kunnen vissen", zegt Bert Keus van de Vereniging voor Handkokkelvissers.
Zo worden kokkels gevist op de Oosterschelde
Handmatige kokkelvisserij is een arbeidsintensieve klus. De kokkels worden met behulp van een soort hark, waaraan een net is bevestigd, uit de bodem gezeefd. Dat gebeurt door de kokkelvissers zelf. Bij op- of afgaand tij gaan ze in een waadpak een zandplaat op om te vissen, net zo lang totdat er nog maar een klein laagje water over is. "We zijn heel erg afhankelijk van de stand van het water. Het kan niet te hoog en niet te laag zijn. Naar de sportschool hoef ik nooit, want het is best zwaar werk", zegt Quist.

Waarom kan het nu wel?

De reden waarom er nu kokkels over blijven voor de vissers. is omdat er in 2018 plotseling veel zaadval was onder de kokkels. Volgens onderzoeker Karin Troost zat het aantal kokkels één keer eerder boven het aantal dat bestemd is voor de vogels, maar toen is er niet gevist. "De meeste kokkels die nu in het net van de vissers verdwijnen, zijn geboren in 2018 en dus twee jaar oud."
Kokkels zijn hele gevoelige schelpdieren. Ze kunnen niet goed tegen warm en niet goed tegen heel koud weer.
onderzoeker Karin Troost (Wageningen Marine Research)
Toch moeten de kokkelvissers volgens Troost nog niet te hard juichen: "We zagen de afgelopen jaren het kokkelbestand iets toenemen, met die grote zaadval twee jaar geleden. Maar er gingen er in dat jaar ook weer heel wat dood vanwege het warme weer. Kokkels zijn hele gevoelige schelpdieren. Ze kunnen niet goed tegen warm en niet goed tegen heel koud weer." Er zijn opnieuw monsters genomen om te kijken wat de warme weken van deze zomer gedaan hebben met de kokkels.

Natuurorganisaties niet blij

De visvergunning is afgegeven zonder afstemming met natuurorganisaties, laten zij in een gezamenlijke reactie weten. "Er is de afgelopen jaren niet op kokkels gevist omdat de populatie onvoldoende groot was. Uit monitoring blijkt dat het beter gaat met de kokkelstand. Dat betekent ons inziens niet vanzelfsprekend dat er ruimte is voor kokkelvisserij. We zien dat vogels die afhankelijk zijn van kokkels sterk in aantallen afnemen, bijvoorbeeld de scholekster. Dit alles maakt het dat wij kritisch kijken naar al het gebruik van de Oosterschelde, een nationaal park waarbinnen de natuur op nummer één zou moeten staan."