Moord en doodslag in Zeeuws-Vlaanderen: 'Mijn voorouders sloegen weleens iemand de hersens in'

Vijf jaar lang deed hij onderzoek. Intensief speur- en schrijfwerk, noemt Rob Roctus uit Zuidzande het zelf. Het resultaat een boek met de titel Moord en doodslag in Zeeuws-Vlaanderen. In het boek laat hij meer dan zestig Zeeuws-Vlaamse moorden uit de periode 1820-1930 de revue passeren.
Rob Roctus
Rob Roctus met zijn boek waarin hij tientallen moorden in Zeeuws-Vlaanderen beschrijft. © Rob Roctus
Roctus - in het dagelijks leven chemisch analist - kwam op het idee voor het boek over moord en doodslag in Zeeuws-Vlaanderen toen hij bezig was met een liefst duizend pagina's tellend boek over zijn familiegeschiedenis. "Ik heb een paar voorouders die erom bekend stonden dat ze weleens iemand de hersens insloegen", zegt hij luchtig. "Tijdens het maken van dat vorige boek ontdekte ik dat de verhalen over overtredingen en misdrijven van mensen eigenlijk het interessantst zijn. Die vertellen vaak het meest over hun leven en over de tijd waarin ze leefden."

Moorden in een rustig dorpje

Nadat hij klaar was met het monumentale boek over zijn stamboom, viel zijn oog op een verhaal in het buurtblad over een drievoudige moord in de negentiende eeuw, gepleegd in zijn eigen Zuidzande. "Een drievoudige moord in zo'n rustig dorpje! Toen vroeg ik mij af hoe het er in die tijd in de rest van Zeeuws-Vlaanderen aan toe ging in die tijd." De keuze voor de periode 1820-1930 was weloverwogen. "Voor 1820 waren er nauwelijks kranten, na 1930 krijg je wellicht problemen met privacy." Zijn belangrijkste bron waren de Zeeuwse kranten die zijn gearchiveerd in Krantenbank Zeeland.

Eeuwige jachtvelden

Behalve aan volwassenen die elkaar richting eeuwige jachtvelden sturen, besteedt Roctus in zijn boek veel aandacht aan destijds zogenoemde 'kindermoorden'. Dat is het ombrengen van een kind bij de geboorte of onmiddellijk erna. Doorgaans uitgevoerd door moeders die ongewenst zwanger waren geraakt. De verwekkers, vaak getrouwd, wilden meestal niks met de zwangerschap te maken hebben. Soms was de vader onbekend, eveneens een schande in die tijd. "Vaak konden vrouwen hun zwangerschap verborgen houden en gingen ze voor de geboorte de polder in. Het kind werd dan de hersens ingeslagen of verdronken. Ze hadden vaak geen keus, anders zouden ze hun werk kwijt raken."

Fosfor in de pap

De moord die Roctus het meest fascineert is die op het tien maanden jonge meisje Melania Kouwijzer in 1868. "Zij werd vergiftigd door haar moeder Anna-Catharina, die Melania vergiftigde met fosfor, waar de lucifers in die tijd van waren gemaakt. Haar moeder had een nieuwe vriend gekregen. Die wilde met haar trouwen, maar wilde haar kind er niet bij. Die fosfor had die moeder door de pap van haar kindje gedaan."

Jaloezie en alcohol

De redenen waarom mensen elkaar doodmaken zijn nog altijd dezelfde, valt Roctus op. "Jaloezie, hebzucht, macht en alcohol. Of we iets van het verleden kunnen leren? Dat kunnen we zeker. Altijd. Alleen doen we dat nooit."
Moord en doodslag in Zeeuws-Vlaanderen kan via de Facebook van Rob Roctus worden besteld.
Luister hier naar het gesprek met de schrijver in het radioprogramma De Zeeuwse Kamer:
Rob Roctus onderzocht tientallen moorden