Provincie weet al tien jaar van hoge PFAS-waarden, maar alarmbellen gingen niet af

De provincie Zeeland wist tien jaar geleden al dat er veel PFAS in de Westerschelde zat, maar heeft daar toen niets mee gedaan. CDA-Statenlid Frank Kuijpers wees afgelopen week op verschillende onderzoeken, onder meer naar PFAS in vis, vogels, en zeehonden. De provincie zegt te betreuren dat destijds niets met de uitkomsten van het onderzoek is gedaan.
Kuijpers
PFAS gehalten in zeehonden in de westerschelde in 2007 © Omroep Zeeland
De fabriek van 3M bij Antwerpen was in beeld als bron van de chemische PFAS, blijkt uit het onderzoek dat onderzoekinstituut Imares Wageningen UR deed. Tegen de PZC zegt de provincie dat er toen geen alarmbellen gingen rinkelen om aanvullend onderzoek te doen. "Pas dit jaar ligt PFAS onder een vergrootglas. Onderzoeken uit het verleden bekijken we met de kennis van nu", aldus de provincie.

In 2007 hoogste PFAS-waarde in Zeeuwse zeehond

De provincie wilde in 2015 weten hoe het kwam dat zeehonden in de Westerschelde weinig jongen kregen. Het onderzoekinstituut zocht uit of PFAS-soorten daarin meespeelden. In het rapport is te lezen dat het bloed van de zeehonden in de Westerschelde veel meer PFAS bevatten: "In de Westerschelde zijn gehaltes tot zeven maal hoger in vergelijking met de Duitse Bocht, meer dan twintig maal hoger in vergelijking met zeehonden in de Baltische Zee en meer dan honderd maal hoger in vergelijking met zeehonden uit het Arctisch gebied."
Als voorbeeld: In een zeehond in de Westerschelde werd in 2007 bijna 5000 nanogram PFAS per milliliter bloed gevonden, tegenover 50 tot 890 nanogram in zeehonden in de Waddenzee.
Ondank dat er volgens onderzoek een relatie leek te zijn tussen PFC's en PCB's (oude aanduiding voor PFAS) en de reproductie en het immuunsysteem van zeezoogdieren zag de provincie geen reden om alarm te slaan. Het rapport is destijds niet verstuurd naar Provinciale Staten. De zeehondenpopulatie nam toe en daarmee was de doelstelling gehaald, namelijk minstens tweehonderd zeehonden. Met de kennis van nu, laat de provincie weten, zouden ze zo'n rapport wel met Provinciale Staten hebben gedeeld.
Zeehond
Een zeehond op het strandje naast de veerterminal in Breskens © Omroep Zeeland
De hoge gehaltes van PFAS in de bloedwaarden van zeehonden zijn terug te leiden naar het eten. In platvissen - een belangrijke voedselbron voor zeehonden - waren toen ook al hoge concentraties van een PFAS-soort aangetroffen, blijkt uit het onderzoek.
Ook zijn er hoge gehaltes aangetroffen in visdiefeieren bij Saeftinge. "Deze gehaltes aan PFOS in visdiefeieren bij Terneuzen zijn relatief hoog in vergelijking tot andere gebieden in Europa en Noord-Amerika, vergelijkbaar met o.a. gehaltes in eieren van zeekoeten van de Baltische Zee."

Zijn aanbevelingen opgevolgd?

Het onderzoek concludeert vervolgens dat 'niet bij voorbaat uitgesloten kan worden uitgesloten dat PFOS (een PFAS-soort) de gezondheid van zeehonden in de Delta beïnvloedt'. In beide onderzoeken wordt aanbevolen om jaarlijks de PFAS gehalten in vissen, zeehonden en schelpdieren te monitoren. Of dat gebeurt is en wat de resultaten daarvan zijn is onbekend.
Reactie Provincie
De provincie laat vanmiddag in een persverklaring weten te 'betreuren' dat met de uitkomsten van het oude onderzoek niets is gedaan. Er wordt beterschap beloofd: "Binnen de Provincie zal worden geïnventariseerd of er nog rapporten over andere onderwerpen zijn waar metingen met betrekking tot PFAS een rol spelen en we hebben aan onze partners gevraagd soortgelijke inventarisaties te doen."
Het terugdringen van de hoeveelheid PFAS in de Westerschelde heeft inmiddels 'de hoogste prioriteit', stelt de provincie. "Deze week hebben wij opdracht gegeven voor een voedselveiligheidsonderzoek." Dat onderzoek werd aangekondigd daags nadat uit onderzoek van Omroep Zeeland bleek dat vis in de Westerschelde veel te hoge PFAS-waardes bevatten. Opvallend daarbij is dat die waarde wel vele malen minder is dan de gemeten waarde in 2007.