Wat een baanbrekend project moet worden, is voorlopig een bouwput met 8,2 miljoen euro subsidie
Financiering testcentrum getijdenenergie was vanaf begin onzeker
Het testcentrum zou Zeeland op de kaart moeten zetten als pionier-provincie op het gebied van getijdenenergie en moest een opmaat worden naar grootschalig gebruik van getijdenenergie in de Brouwersdam. Vanuit het programma Zeeland in Stroomversnelling, geld dat door oud-premier Balkenende voor Zeeland bij elkaar was onderhandeld, lagen er miljoenen (3,7 miljoen) aan subsidie klaar. En ook vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (2,5 miljoen) enEconomische Zaken (2 miljoen) werd er gesubsidieerd.
Benodigde geld niet te vinden
Voorwaarde bij dergelijke zogenoemde publiek-private projecten is wel dat de uitvoerder van zo'n project, in dit geval BT Projects, zelf geld meeneemt of bij een investeerder haalt. Uit de openbaar gemaakte documenten blijkt niet dat dit geld er ooit is geweest. Er wordt melding gemaakt van toezeggingen en er is een intentieverklaring van een bank, maar nergens is daadwerkelijk te zien dat het benodigde geld er was.
Ondanks de onzekerheid over het privékapitaal en een daaraan gekoppelde lening bij een bank, werden de subsidies toch uitgekeerd. Met het geld is er een betonvloer gestort in de Flakkeese Spuisluis en zijn er metalen schotten neergezet die als stroomgoten voor de te testen getijden turbines moeten dienen.
Bouwput is duurder dan begroot
Die eerste werkzaamheden kostten volgens vrijgegeven begrotingen ergens tussen de 3 en 5 miljoen euro. Het hele project had, toen het permanent stil werd gelegd in juli vorig jaar, 8,2 miljoen euro subsidie ontvangen. Waar de miljoenen die niet in de bouw zijn gestoken naartoe zijn gegaan is op basis van de informatie die is vrijgegeven niet na te gaan.
<p>Vorig jaar trok Rijkswaterstaat de vergunning in voor de bouw van het Tidal Technology Testcenter bij de Flakkeese Spuisluis in de Grevelingendam. Wanneer er niemand wordt gevonden om het centrum af te bouwen, wordt alles wat er wel is gebouwd nog dit jaar gesloopt. Daarmee zouden miljoenen subsidiegeld verloren gaan. Omroep Zeeland wilde weten hoe het fout kon gaan, en deed beroep op de Wet op Openbaarheid Bestuur, omdat veel van de informatie niet openbaar is.</p>
Toen BT Projects in 2018 in financiële problemen kwam, schakelde de provincie een accountantsbureau in om de boeken te controleren en werd via de wet Bibob (die wordt ingezet wanneer er een ernstig gevaar dreigt dat bijvoorbeeld een vergunning wordt misbruikt) gekeken of alles wel netjes was verlopen.
Accountants concluderen: geen extern geld beschikbaar
De bevindingen van accountantsbureau Deloitte zijn niet mals. Zo is er veel onduidelijkheid over het niet onderbouwen de uren die zijn gemaakt door de partners van BT Projects, vragen over inhuur van personeel tegen 149 euro per uur en zijn er 'geen externe leningovereenkomsten beschikbaar voor de bankfinanciering van 4,75 miljoen euro'.
Hieruit blijkt simpelweg dat BT Projects ook in 2018 nog steeds geen eigen kapitaal had om te investeren in het project. DeRijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), besloot daarop hun geld terug te eisen, waardoor de kans van slagen van het project nog verder slonk. Toen Rijkswaterstaat de vergunning per 1 juli 2020 introk, was de kans om verder te bouwen voor BT Projects verkeken. Wat resteert is een bouwput waar ruim 8 miljoen euro in is verdwenen.
Provincie Zeeland reageert in eerste instantie schriftelijk op de vraag waarom niet is geëist dat eerst het private kapitaal was geregeld, voordat de subsidie werd overgemaakt:' De voorwaarden (voor zekerheid over privaat investeringsgeld, red.) zijn niet gesteld, want met de intentieverklaring (van een bank) was zicht op financiering en juist met de subsidie zou die financiering er moeten komen.'
Triodos Bank geeft aan dat een intentieverklaring nog zeker geen goedgekeurde kredietaanvraag is: 'Het spreekt voor zich dat voor de definitieve beoordeling aanvullende financiële en projectinformatie benodigd is. Alleen bij voldoende haalbaarheid zal een kredietaanvraag ter goedkeuring worden voorgelegd.' Die goedkeuring kwam er dus nooit.
Volgens gedeputeerde Jo-Annes de Bat is bij de subsidieverlening door alle partijen gezamenlijk bekeken of dit project ook daadwerkelijk aan de subsidievoorwaarden voldeed. 'Dat oordeel is positief geweest. Men heeft afgewogen; is er voldoende capaciteit, is er voldoende kwaliteit, past dit project in de doelstellingen die we hebben? Het oordeel op dat moment was dat dat zo was en daarom is op dat moment ook die subsidie verstrekt."
Juiste oordeel?
"Gaandeweg is gebleken dat er in elk geval kapitaal te weinig is om het project op dit moment af te ronden. Gekeken zal worden: is het oordeel dat toen gegeven werd, ook het juiste oordeel geweest, want anders had je niet in deze situatie gezeten," aldus De Bat.
Bij subsidieverstrekking wordt ook altijd een afrekening van een project gevraagd. Nu zeker, zegt de Bat: "Vanzelfsprekend: bij ieder project dat net iets anders verloopt dan aan de voorkant gedacht, kijk je ook terug hoe alles is verlopen en moet daar nog een keer beter naar gekeken worden. Belangrijk om te vermelden is wel dat bij dit project aan de voorkant dezelfde standaarden zijn gehanteerd, dezelfde afspraken zijn nagekomen die bij alle subsidies worden gevraagd."
Pas achteraf oordelen
Volgens de provincie is de 3,7 miljoen van Zeeland daadwerkelijk gebruikt om te bouwen. De Bat voegt eraan toe: "Voor mij is van belang wat er straks gebeurt. Wanneer het testcentrum alsnog wordt afgebouwd komt er een nieuwe situatie, maar is de subsidie van de Provincie terechtgekomen waar het hoort. Hoe dan ook moeten we goed gaan evalueren wat er gebeurd is. Zeker als de boel alsnog gesloopt moet worden."
