Nog even en het Zeeuws dialect is écht verdwenen

Versloot schreef een artikel over het verdwijnen van streektalen. Samen met Veronique de Tier, adviseur streektalen bij Erfgoed Zeeland, was hij vandaag te gast in het radioprogramma De Zeeuwse Kamer.

Uit de cijfers blijkt dat vooral de jeugd niet of nauwelijks Zeeuws spreekt. "Wat ik heb laten zien is dat er onder ouderen nog behoorlijke percentages dialectsprekers zijn, maar onder jongere kinderen is dat praktisch nul. Dat is landelijk. Zeeland zit er nog iets boven, maar de dalende lijn is duidelijk. Als ik een schatting moet maken, denk ik dat één op de tien kinderen nog Zeeuws dialect leert."

Véronique Tier vertelt dat ze een paar jaar geleden onderzoek heeft gedaan onder leerlingen van het Zwincollege in Sluis. "Daaruit bleek dat nog 14 procent Zeeuws spreekt thuis. Maar dat neemt heel snel af. Buiten de deur is het al minder. Met de huisarts bijvoorbeeld wordt nog nauwelijks dialect gesproken. De ouders van nu zijn ook al mensen die het dialect niet goed hebben meegekregen van de vorige generatie. Bij die generatie heeft de omslag al plaats gevonden: kinderen moesten Nederlands spreken, want met dialect kwam je niet ver. Dat was toen de gedachte."

Versloot: "Mensen kunnen het nog wel, maar het gaat hard achteruit. Dialect speelt maatschappelijk geen rol meer waardoor de jongere generatie het niet niet meer wil leren. Veel kinderen doen het gewoon niet meer, ook als hun ouders wel dialect spreken, omdat ze bijvoorbeeld op de kinderopvang alleen maar Nederlands spreken."

Aan het verdwijnen van streektaal is weinig te doen, denkt Versloot. "Ook als iedere dialectspreker in alle situaties nu alleen maar dialect zou spreken, dan nóg hoor je voor driekwart Nederlands, want veel mensen kunnen het gewoon niet meer. De kans bestaat trouwens wel dat mensen zich daar toch door aangesproken voelen en het dan alsnog gaan leren. Dat is bijvoorbeeld ook gebeurd bij Bretons, die taal was bijna verdwenen, maar daar hebben jongeren het weer geleerd van ouderen.

"Er zijn nog wel niches, hoekjes van de samenleving waar nog volop dialect wordt gesproken en waar het nog heel levendig is. In Westkapelle is een groep jongeren die het dialect als een soort straattaal gebruikt." De Tier: "In Reimerswaal wordt in ruim twintig procent van de gezinnen nog elke dag Zeeuws gesproken. In Tholen is dat 55 procent, maar in Vlissingen en Middelburg is dat getal veel lager."

Het Zeeuws dialect kan in een andere vorm voortleven, zegt Versloot. "De maatschappij en de politiek kunnen proberen dat te ondersteunen, bijvoorbeeld door er aandacht aan te besteden in het onderwijs, of door dialect spreken in ieder geval niet negatief te beoordelen. Je kunt kinderen ook positieve aandacht geven als ze Zeeuws praten en niet zeggen dat het dom of onderontwikkeld is."