Eerste Zeeuwse coronapatiënten arbeidsongeschikt: 'Er zitten hele schrijnende gevallen tussen'

Je baan verliezen omdat je langer dan twee jaar kampt met long covid. De eerste aanmeldingen bij het UWV zijn inmiddels binnen en de verwachting is dat het de komende tijd een flink aantal Zeeuwen overkomt.
Adrz corona verpleegkundige cohort covid nov 2021
Verpleegkundige en coronapatiënt in ziekenhuis Adrz © Omroep Zeeland
"Wij hebben de eerste longcovidpatiënten al gezien en beoordeeld", zegt verzekeringsarts Diny van der Geest van uitkeringsinstantie UWV. Long covid staat voor 'langdurig' covid. Het gaat om mensen die maanden of jarenlang klachten houden door een coronabesmetting. Om hoeveel Zeeuwen het gaat, is moeilijk aan te geven. De overheidsinstantie kan nog geen prognose geven, omdat niet bekend is hoeveel werknemers al twee jaar ziek zijn. Maar dat het er snel meer gaan worden is zonneklaar. "We hebben allemaal gezien hoe explosief de pandemie is, dat zullen wij ook gaan zien", aldus Van der Geest.
Soms is het voor deze mensen al extreem vermoeiend om van de wachtkamer naar mijn onderzoekskamer te lopen.
Diny van der Geest, arts UWV
De groep longcovidpatiënten die Van der Geest ziet is heel divers: "Mensen hebben wel hetzelfde gehad, maar houden toch zeer verschillende problemen over." Eén ding hebben ze allemaal en dat is grote vermoeidheid. "Voor deze mensen is soms het lopen van de wachtkamer naar de onderzoekskamer al extreem vermoeiend."
Diny van der Geest UWV verzekeringsarts
Diny van der Geest, arts UWV: 'Ik vind het heel aangrijpend' © Omroep Zeeland
Een Zeeuwse arboarts die anoniem wil blijven vanwege agressie waarmee zorgverleners regelmatig te maken hebben, bevestigt het beeld. "Ik heb al samen met de eerste mensen WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen, red.) moeten aanvragen. Long covid is een maatschappelijk onderbelicht knelpunt."

Arbo-artsen maken zich zorgen om toekomst

De arboarts werkt voor veel zorg- en onderwijsinstellingen, sectoren waarbinnen veel besmettingen zijn. "Als de patiënten bij mij komen zijn ze meestal al zes tot acht weken ziek, want dan moeten ze, volgens de wettelijke verplichtingen, naar de bedrijfsarts. En het is echt zo; elke werkdag zie ik een of twee nieuwe patiënten met ernstige longcovidklachten op mijn spreekuur. Sommigen van hen kunnen een beetje werken, maar de meesten niet."
De belangrijkste klachten zijn volgens hem ernstig energieverlies en kortademigheid. "Soms zijn er ook cognitieve klachten, zoals moeite met het geheugen, of niet op woorden kunnen komen. Er zitten hele schrijnende gevallen tussen, ook jonge mensen die voorafgaand geen risicofactoren hadden, zoals ziekte, stress of overgewicht. En van alle gevallen is ongeveer driekwart niet gevaccineerd", zegt de arboarts.
Bij het UWV zien ze op dit moment mensen die long covid opliepen aan het begin van de pandemie. "Ik zie vooral mensen uit de zorg, uit sectoren waar veel covid heerste en ook mensen die van vakantie terugkwamen en corona hadden", vertelt Van der Geest, "Mensen in de leeftijd van dertig tot 65 jaar. Het is een heel diverse groep." Van de mensen die nu arbeidsongeschikt raken, is niemand gevaccineerd. Twee jaar geleden waren er nog geen vaccins.
UWV verzekeringsarts
UWV-arts Dinie van der Geest (rechts) in gesprek met een van haar collega's © Omroep Zeeland
"Ik vind het heel aangrijpend', zegt UVW-arts Van der Geest, "Zeker ook omdat deze mensen zijn geconfronteerd met een ziekte die onbekend was. Deze mensen hebben heel veel angst en verdriet meegemaakt. Of je ernstig ziek was of niet, al deze mensen hebben een moeilijke fase meegemaakt omdat ze niet wisten wat hen overkwam."

'Individuele maar ook maatschappelijke schade'

Het UWV helpt mensen die na twee jaar ziekte arbeidsongeschikt raken. Zij krijgen een re-integratietraject. "Sommige mensen zullen dat nu niet halen", zegt Van der Geest, 'maar we hopen dat we deze mensen weer kunnen re-integreren naar werk.' Het is volgens haar niet de bedoeling om de patiënten zo snel mogelijk weer volledig aan het werk te krijgen. "We hopen dat ze uiteindelijk kunnen gaan werken op een positie die ze ook kunnen volhouden. En niet dat ze aan het werk gestuurd worden, weer uitvallen enzovoorts. Je wilt dat ze duurzaam aan de slag kunnen."
De Zeeuwse arbo-arts spreekt zijn zorg voor de toekomst uit. "Het gaat hier niet alleen om individuele schade, het is ook grote maatschappelijke schade. Afgaand op mijn ervaringen bij Zeeuwse bedrijven verwacht ik dat minimaal twee tot drie procent van het verzuim veroorzaakt wordt door longcovidklachten."
Arbeidsongeschikt? Dit is de procedure bij het UWV
Na twee jaar ziekte beoordelen een verzekeringsarts en arbeidsdeskundige van het UWV aan de hand van de klachten die je hebt, hoeveel uur en wat voor werk je nog aan kunt. Elke patiënt wordt individueel beoordeeld.
Er wordt een vergelijking gemaakt met de situatie voorafgaand aan je ziekte. Wat was destijds je inkomen? En hoeveel kun je in de huidige situatie met eventueel minder uren of een andere functie nog verdienen? Deze vergelijking resulteert in het arbeidsongeschiktheidspercentage.
Als je gedeeltelijk of volledig arbeidsongeschikt bent verklaard, heb je recht op een WIA-uitkering.
Eerst krijg je de zogeheten loongerelateerde uitkering, eerst twee maanden 75 procent en dan 70 procent van het laatstverdiende loon. Dat is (meestal) maximaal 24 maanden. Na twee jaar krijg je een loonaanvullingsuitkering of een vervolguitkering.
Hoogte en duur hangen onder meer af van de mate van arbeidsongeschiktheid, van hoeveel je werkt en hoeveel je geacht wordt zelf te kunnen verdienen. Die WIA-uitkering kan, zolang je arbeidsongeschikt blijft, doorlopen tot je AOW.
Meer info over long covid en het aanvragen van een WIA-uitkering is te lezen op deze website van het UWV.