Verkiezingsuitslag: CDA grootste verliezer, PvdA-GroenLinks grootste stijger

Nu de stofwolken optrekken na de verkiezingsnacht is het tijd om de balans op te maken voor Zeeland: wie zijn de grootse verliezers? En wie is er het meest op vooruitgegaan ten opzichte van de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018?
Stemmen worden geteld in Hulst
Stemmen worden geteld in Hulst © Omroep Zeeland
Een ding is zeker: wie we ook aanwijzen als winnaar of verliezer, er is vooral ook veel hetzelfde gebleven. In meerdere gemeenten blijft de zetelverdeling vrijwel identiek aan die van de afgelopen vier jaar. Toch zijn er ook enkele opvallende stijgers en dalers als je alle uitkomsten samenvoegt.

CDA verliest zeven zetels

Zo valt op dat het CDA de grootste verliezer is van deze verkiezingen. De christendemocratische partij verliest in totaal zeven zetels en daalt daarmee van 43 naar 36 zetels, verspreid over alle Zeeuwse gemeenteraden. In geen enkele gemeenteraad is de CDA-fractie de grootste.
Een andere grote verliezer is de SP. Die partij verloor zes zetels. Daarmee gaan de socialisten van elf naar zes zetels in de Zeeuwse gemeenteraden. Een verlies van bijna de helft dus.

PvdA en GroenLinks samen vijf zetels erbij

De grootste winnaars zijn PvdA en GroenLinks. Die twee partijen zijn in deze vergelijking samengevoegd, omdat ze in meerdere gemeenten samenwerken. Ze hebben er in totaal vijf zetels bijgekregen. Die groei komt met name uit de twee gemeenten waar ze samenwerken en zelfs de grootste partij geworden zijn: Goes en Middelburg.
Een andere opvallende winnaar is Forum voor Democratie. Die partij heeft in alle vier de gemeenten waar ze voor het eerst aan de verkiezingen meededen een zetel weten te bemachtigen: Hulst, Middelburg, Sluis en Vlissingen.

Zetelwinst voor SGP

Verder is er ook zetelwinst voor de combinatie van de SGP en de ChristenUnie. Samen hebben ze er drie zetels bij. Voor de SGP zou die winst nog groter zijn als de reformatorische partij niet zou samenwerken met de ChristenUnie, want die stijging komt met name voor rekening van de SGP. In de gemeenten waar de twee christelijke partijen niet samenwerken is het aantal zetels van de ChristenUnie gelijk gebleven, namelijk veertien. In de gemeenten waar ze wél samenwerken daalden de twee partijen met vijf zetels, van veertien naar negen.
Dat terwijl de SGP in de gemeenten waar niet werd samengewerkt met de ChristenUnie steeg van 26 naar 34, een stijging van acht zetels dus. Het lijkt er dus op dat de SGP zonder die samenwerking met de ChristenUnie aanzienlijk meer zetels erbij gekregen zou hebben. Maar door de samenwerking met de ChristenUnie is die stijging van de SGP niet los te koppelen van de daling in de gemeenten waar ze wel samenwerken en blijven er dus al met al maar drie zetels over.

Lagere opkomst gunstig voor SGP

De stijging in het aantal stemmen voor de SGP komt deels doordat de opkomst lager is dan vier jaar geleden. Dat is doorgaans gunstig voor met name de SGP omdat hun achterban trouwe stemmers zijn, dus als andere stemmers het laten afweten kan dat de reformatorische partij zetelwinst opleveren. Maar dat is niet de volledige verklaring. De SGP heeft namelijk ook in absolute zin meer stemmen dan in 2018.
De lokale partijen blijven in Zeeland veruit de grootste, als je hun zetels bij elkaar optelt. Landelijk waren de lokale partijen ook de grootste stijger, maar dat is in Zeeland niet het geval. De lokalen krijgen er twee zetels bij ten opzichte van 2018 en stijgen daarmee van 76 naar 78.
Hieronder hebben we voor je in kaart gebracht wat de grootste partijen zijn. Klik op de kaart om de top drie van jouw gemeente te bekijken.
Het opkomstpercentage is zoals gezegd aanzienlijk lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Waar destijds 59,2 procent van de stemgerechtigden hun stem kwam uitbrengen in het stemhokje, heeft dit keer 54,0 procent het stempotlood ter hand genomen. De opkomst was in Kapelle en Veere het hoogst, met 67,1 en 71,1 procent, en in Terneuzen en Vlissingen het laagst, met 45,2 en 44,4 procent.

Landelijke coalitie verliest terrein

Verder valt op dat de partijen in de landelijke coalitie in Zeeland terrein hebben verloren, behalve D66. De democraten stegen juist met drie zetels, van tien naar dertien. De andere grote coalitiepartner, de VVD daalde juist met drie zetels, van 36 naar 33.
Hun coalitiepartner CDA daalde, zoals gezegd met zeven zetels, van 43 naar 36. Zoals eerder al is vermeld, bleef de ChristenUnie, als je alleen de eigen lijsten meerekent, gelijk staan op veertien zetels, maar in de gemeenten waar de ChristenUnie samenwerkt met de SGP was er een daling van vijf zetels. Het is dus niet gek om te veronderstellen dat de ChristenUnie een of meer zetels zou hebben verloren in die gemeenten als er geen sprake was van een samenwerking met de SGP.

In veel gemeenten verandert er bar weinig

Toch blijft de conclusie zoals gezegd dat er in het merendeel van de gemeenten bar weinig verandert in de samenstelling van de gemeenteraad. In tien van de dertien gemeenten wisselen er maar één of twee zetels van eigenaar. De gemeenten waar de grootste herverdeling van zetels plaatsvindt is Sluis, daar wisselen vijf zetels van eigenaar. Middelburg en Veere volgen met vier zetels die zijn herverdeeld.
In Sluis zit de grootste verschuiving in de opkomst van de lokale partij Sluis Lokaal. Die gaat van nul naar vier zetels. Die zijn ogenschijnlijk afkomstig van drie andere lokale partijen: Babijn, Nieuw Gemeentebelang en Dorpsbelang. Die partijen raakten alle drie twee zetels kwijt. Naast Sluis Lokaal zijn de andere stijgers in de gemeente de VVD, PvdA en Forum voor Democratie, die er alle drie één zetel bijkregen. Naast de drie eerdergenoemde lokale partijen die zetels kwijtraakten, verloor ook het CDA één zetel.

Herverdeling van zetels tussen lokale partijen

In de gemeente Sluis zijn dus de meeste zetels van eigenaar gewisseld, maar ook dat is relatief. Want die uitwisseling bestaat vooral uit de herverdeling van zetels van en naar lokale partijen. Wanneer je die niet zou meerekenen, blijven er dus maar drie zetelwisselingen over.
In Veere gebeurde op het oog veel meer, maar ook dat is relatief. Want de grootste wijziging hier is dat de samenwerking tussen de SGP en de ChristenUnie is opgeheven. Voor en na de verkiezingen hebben de twee partijen samen evenveel zetels. Dus wanneer je dat weglaat, blijven er vier zetels over die van eigenaar wisselen.

Hart voor Veere de grote winnaar in Veere

De grote winnaar hier is Hart voor Veere. Die lokale partij gaat van nul naar drie zetels. Ook D66 wint één zetel en gaat van nul naar één. PvdA-GroenLinks verliest twee zetels. Dorpsbelangen en Toerisme Veere en het CDA verliezen er ieder één.
De andere gemeente waar vier zetels van eigenaar wisselden is Middelburg. Daar stijgt PvdA-GroenLinks met twee zetels en D66 stijgt één zetel. De dalers zijn Lokale Partij Middelburg, het CDA, de VVD en de SP, die alle vier één zetel verliezen.