Speciaal klasje voor Oekraïense kinderen: 'Het duurt wel een jaar tot ze de taal goed spreken'
Hoe begin je de lessen als kinderen nog geen woord Nederlands verstaan? "Gewoon met de eerste woordjes. 'Ik' en 'vis'. Zoals wij ook hebben leren lezen en schreven", zegt juf Janneke van het Taal Expertise Centrum (TEC) in Middelburg. De kleine school is gespecialiseerd in onderwijs aan buitenlandse kinderen. Dat waren vooral kinderen van asielzoekers en arbeidsmigranten. Nu is er een eerste Oekraïense klas geformeerd. Na de meivakantie komt er een tweede extra klas bij.
De school zou wel alle Oekraïense kinderen willen opnemen, maar dat gaat niet. "Ruimtegebrek en gebrek aan personeel is een dingetje,", zegt directeur Lia Kerkhof, "maar we doen zoveel we kunnen." De gespecialiseerde leerkrachten bieden reguliere basisscholen lesprogramma's en adviezen aan. Er is een speciaal online portaal voor opgericht. En er is een coördinator aangesteld die bekijkt op welke school een Oekraïens kind het best terecht kan.
'Enorme opgave voor gewone basisschool'
"Het blijft natuurlijk een enorme opgave voor de reguliere leerkracht om naast zijn gewone klas ook nog deze kinderen op te vangen", zegt Lia Kerkhof. Het TEC geeft buitenlandse kinderen intensief taalles. Pas na een jaar kunnen de meeste kinderen goed genoeg Nederlands om mee te kunnen draaien in een gewone klas op een gewone basisschool.
Dat zie je in de klas van juf Janneke Schalk-Oggel. Met engelengeduld oefent zij met een groepje kinderen woorden met de tweeklanken, zoals de 'eu', de 'ui' en de 'ou', woorden zoals 'duif' en 'steenuil'. "D-uiuiui-fff", dicteert zij, "d-uiuiui-fff." De woorden en klanken worden ondersteund door gebaren. "De 'ui' van 'huis'', gebaart juf Janneke.
Nederlands is 'heel moeilijk' voor buitenlanders
"Dit doen we elke dag een jaar lang", vertelt ze. "Het is heel erg moeilijk om die klanken te leren onderscheiden." Of Nederlands een moeilijke taal is voor buitenlandse kinderen? "Ja, heel moeilijk." Na een jaar kunnen de kinderen naar een gewone basisschool, maar 'het duurt wel vijf jaar, voordat ze echt goed Nederlands kunnen'.
In de nieuwe klas voor de eerste Oekraïense kinderen praat juf Wendy met rustige simpele woorden en haar handen. "Ben je klaar?", vraagt en gebaart ze. "Dan mag je een tekening maken. Een tekening maken." Het duurt even voordat het meisje het begrijpt. In de klas hoor je veel Oekraïens. De kinderen helpen elkaar. Zodra ze iets snappen, leggen ze het elkaar uit.
Kinderen met trauma's
De school is gewend om met getraumatiseerde kinderen om te gaan. Veel kinderen komen uit oorlogsgebieden. Daarom zijn de lessen en dagen heel gestructureerd, vaste lessen op dezelfde manier op vaste tijden. En veel spelletjes tussendoor. "Het belangrijkste is dat kinderen zich veilig voelen", legt Lia Kerkhof uit. Juf Janneke vertelt dat het belangrijk is om veel complimenten te geven.
In de nieuwe klas merkt juf Wendy de spanning bij de kinderen. Van de meeste Oekraïense kinderen is de vader nog in Oekraïne achtergebleven. "Er zit wel spanning in. Sommige kinderen kunnen zich slecht concentreren. Dan moet je hen er weer even bij halen of even een spelletje doen. Vanwege de taal kunnen we er nog niet over praten, maar je kunt wel troosten en een knuffel of een compliment geven."
Vijf tips van het Taal Expertise Centrum voor leerkrachten met Oekraïense kinderen in de klas
1. Zorg dat kinderen in de klas voelen dat ze erbij horen
2. Geef extra ondersteuning ín de klas, haal kinderen niet de klas uit voor extra lessen
3. Geef korte overzichtelijke opdrachten waarbij kinderen succeservaring kunnen opdoen
4. Ondersteun dat wat je wilt zeggen of uitleggen met gebaren, filmpjes en plaatjes, of maak gebruik van Google Translate
5. Maak regelmatig (kort) contact met ouders
