PFAS-strijders uit Sliedrecht adviseren Zeeuwen: 'Voer actie en geef nooit op!'

Na acht lange jaren protesteren ze nog steeds wekelijks tegen de PFAS-lozingen van chemiebedrijf Chemours. Hun dringende advies aan de Zeeuwen: 'Voer actie.' Op deze manier doen zij dat elke week:

Elke zaterdagmorgen brengen de actievoerders enkele emmers vervuilde grond mee om die voor de poort te storten. Een fles rivierwater wordt over het hoopje aarde uitgegoten. "We brengen de vervuilde grond terug naar de vervuiler."

Na acht jaar actievoeren zijn ze gefrustreerd maar niet ontmoedigd. Chemours loost nog altijd giftige stoffen. Het bedrijf produceert onder andere teflon. Via het afvalwater komen PFAS-achtige stoffen in het water van de Beneden Merwede, die langs Dordrecht stroomt. Dat was jarenlang PFOA, nu het giftige GenX. De fabriek stoot ook giftige stoffen uit in de lucht. In een straal van één kilometer rond de fabriek adviseert het RIVM geen groente en fruit uit de moestuin te eten.

De actievoerders maken zich grote zorgen over de hoge PFAS-waarden in bloedtesten van henzelf en hun dorps- en stadsgenoten. Iedereen kent vele sterfgevallen aan kanker. "De sterfte aan kanker is hier zestien procent hoger dan op soortgelijke plaatsen in Nederland", zegt Kees van der Hel.

"Wij staan hier ook voor onze kinderen en kleinkinderen", zegt actievoerder Karel Thieme. "Het kan niet meer op deze vervuilende manier. Je kan dit niet maken naar je nageslacht. We moeten wakker worden. En de Zeeuwen moeten ook wakker worden. Het roer moet om."

Actievoerder van het eerste uur is Ton Schippers (80). Jarenlang stapte hij alleen op de fiets met een emmertje grond. In de supermarkt kreeg hij onlangs spontaan applaus van zijn dorpsgenoten. "Ik ben mijn hele familie kwijtgeraakt aan K", zegt hij. Of dat door de PFAS komt? "Ja. Maar de instanties zeggen alleen maar 'dat is niet bewijsbaar'."

Het vertrouwen in instanties als het RIVM en de GGD hebben de actievoerders verloren. "Je wordt gewoon weggelachen", zegt Van der Hel. "Ja, er is wel eens een gezondheidsonderzoek gedaan. Of dat goed was, dat betwijfel ik, maar er zijn wel onderzoekjes gedaan."

Volgens Schippers wordt alles gebagatelliseerd. "Van het hoge aantal sterfgevallen aan kanker zegt de GGD dat het aan het gedrag van de Sliedrechtenaren ligt, die zouden meer in de zon liggen."

Actievoerder Kees van der Hel pleit voor meer onderzoek: "Iedereen die wil weten wat in zijn of haar bloed zit, zou een bloedtest moeten worden aangeboden." De Zeeuwen drukt hij op het hart: "Ga voor een onafhankelijk onderzoek, niet het RIVM, niet de GGD, maar haal een extern bureau in huis, dat onafhankelijk onderzoek kan doen."

Joop Keesmaat uit Sliedrecht is voorzitter van de plaatselijke PvdA en actief betrokken bij de actiegroep. Hij heeft een verklaring voor het uitblijven van een groot gezondheidsonderzoek. "Daar is de politieke steun niet groot genoeg voor. En de GGD ziet het gevaar wel, maar die zegt dat het verband tussen kankers en de uitstoot van Chemours niet vastgesteld kan worden." Toch begint het nu te schuiven, constateert hij. "Overheden gaan steeds meer beseffen dat er iets aan de hand is."

Voor de Zeeuwse raadsleden heeft Keesmaat adviezen: "Stel eisen aan de GGD. Het gaat per slot om de gezondheid van je inwoners. Blijf erop hameren, zodat er bloedtesten worden gedaan en inwoners weten hoeveel PFAS ze in hun bloed hebben. Dan hebben mensen een beeld."

"En denk ook groot", vervolgt hij. "Blijf druk zetten. Wij zijn met de hele gemeenteraad naar Den Haag gegaan. Maak het daar ook aanhangig. En vraag ook aandacht bij je eigen politiek leider."