De grootste CO2-vangers van Zeeland dreigen te verdwijnen

Zeeland staat bekend om zijn vele buitendijkse schorren. Maar als er op korte termijn geen actie wordt ondernomen verdwijnen deze schorren door zandhonger uit het Zeeuwse landschap. Dat stelt onderzoeker Tjeerd Bouma van het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee). Dat zou grote gevolgen voor het milieu hebben. "Uit onderzoek blijkt namelijk dat schorren veel meer CO2 opslaan dan oceanen en bossen. Daarom zijn ze enorm belangrijk in de strijd tegen de opwarming van de aarde."
De grootste CO2-vangers van Zeeland dreigen te verdwijnen
Volgens Bouma slaat een schor vijfmaal zoveel CO2 op per vierkante meter als een bos en vijfhonderd keermeer dan een oceaan. "Maar door de zandhonger wordt dat dus minder. De getijdeplaten (slikken) worden steeds lager en tegelijkertijd komen de schorren steeds hoger te liggen, omdat de plantjes slib en zand vasthouden. Hierdoor ontstaat er op de grens uiteindelijk een klif die zich steeds verder terugtrekt richting de dijk. Je krijgt dus een eroderend schor dat langzaam verdwijnt en dat proces moeten we stoppen. Niet alleen omdat schorren dus veel CO2 opslaan, maar ook omdat de schorren de kust beschermen."

Proef

Het NIOZ is samen met Natuurmonumenten en de provincie Zeeland bezig een proef op te zetten in de Oosterschelde om te kijken naar nieuwe manieren om die erosie tegen te gaan. "Vroeger werd er weleens een rand stenen langs de schorren gegooid. Dat is heel effectief, maar het maakt het schor ook dood, want je hebt geen uitgroeifase meer. We willen nu met een milieuvriendelijke methode de golfaanvallen op het gebied verminderen, zodat de schorren zich kunnen herstellen en zelfs uitgroeien", aldus Bouma.
De proef houdt in dat er hier en daar kleine muurtjes van natuurlijk materiaal voor de schorren worden geplaatst. De schorren kunnen daar dan omheen en overheen groeien en zo weer groter worden is de gedachte. De proef zit nu in de aanbestedingsfase.
Schorren zorgen voor een hoge CO2-opslag.
Ralph Temmink - Ecoloog
Twee jaar terug onderzocht het NIOZ ook al het belang van schorren als opslagplaats van CO2. Nu is er een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Science door wetenschappers van het NIOZ, Universiteit Utrecht, de Radboud Universiteit en de Rijksuniversiteit Groningen dat deze conclusie bevestigt. Ecoloog Ralph Temmink was bij dit onderzoek betrokken. "We hebben eerst alle data van verschillende ecosystemen, zoals venen, schorren, mangrovebossen en zeegrasvelden onderzocht en in kaart gebracht. En daarna hebben we gekeken waarom juist deze systemen zoveel CO2 vasthouden."
Schorren zijn in Zeeland verantwoordelijk voor de helft van alle CO2-opslag. De planten op buitendijks land nemen het gas op om te kunnen groeien. Als ze afsterven zorgen slib en zout water ervoor dat er nauwelijks weer gassen ontsnappen. Hoewel in absolute cijfers de meeste koolstofdioxide wordt vastgehouden door oceanen en bossen, doen schorren en andere moeraslanden dat per vierkante meter vele malen beter.
Het zijn stuk voor stuk door planten opgebouwde landschappen die in totaal maar één procent van het aardoppervlak beslaan, maar samen twintig procent van alle CO2 vasthouden. Volgens Temmink komt dat voornamelijk doordat deze systemen worden gedomineerd door zogenoemde biobouwers.
Temmink: "Dat zijn organismen die hun eigen leefomgeving creëren en dus ook zorgen voor veel CO2-opslag. Nu we die kennis hebben kunnen we onderzoeken hoe we dit kunnen toepassen in ecosysteemherstel, zoals bijvoorbeeld bij de schorren die langzaam aan het verdwijnen zijn door de zandhonger."
CO2 en Zeeuwse schorren
Afkalving Zeeuws schor © Guido Krijger
Bouma benadrukt dat de schorren ook een grote rol kunnen spelen in de kustbescherming. "We weten allemaal dat de zeespiegel stijgt en dat we daar op moeten anticiperen. Het gebruik maken van wisselpolders zou wat mij betreft een optie zijn." Het principe van wisselpolders is het tijdelijk onder water zetten van polders als alternatief voor het steeds verder ophogen van dijken.

Niet onbeperkt dijken ophogen

Bouma weet dat veel Zeeuwen niet zitten te wachten om polders onder water te zetten. "Maar je kunt niet onbeperkt dijken blijven ophogen. Een schor of een door aanslibbing verhoogd gebied in een wisselpolder dempt de golfslag en draagt bij aan de waterveiligheid. Want met een flinke schor voor de dijk hoef je de dijk minder te verhogen."