Metselaarstekens op tiental Walcherse kerken verminkt door restauratie: 'Dit is dood en doodzonde!'

Verschillende (dorps)kerken op Walcheren missen na restauratie de zogeheten metselaarstekens in de buitengevels van de kerkmuren. Het gaat voornamelijk om de van origine hervormde kerken in bijvoorbeeld Biggekerke en Gapinge. Volgens amateurhistoricus Rob Dreesens is de schade groot en onherstelbaar. Daarom komt hij nu met een waarschuwing voor alle andere kerken die nog gerestaureerd gaan worden.
Update: Uit onderzoek van de gemeente Veere blijkt dat de metseltekens op Walcherse kerken niet zijn verdwenen. In dit artikel lees je hoe het zit.
Tiental Walcherse kerken verminkt door restauratie: Dit is dood en doodzonde
Wie een vluchtige blik werpt valt het waarschijnlijk niet op maar als je even langer de tijd neemt zie je het wel. Oude stenen in de muur met daarop een laagje glazuur. "Misbakseltjes noemden ze dat bij de bouw van die kerken", zegt Dreesens.
Die stenen werden gebruikt om metselaarstekens te maken. Van de zijkant van de kerk tot boven de ingang van de toren en zelfs bovenin naast het raam. "Er zijn ontzettend veel verschillende tekens!" Rob Dreesens wordt enthousiast als hij erover vertelt. "Mensen konden in de middeleeuwen niet lezen maar dankzij die tekens wisten mensen wat er bedoeld werd. Van waarschuwing tot een zegening voor het land."
Het maakt Dreesens boos dat er gerenoveerd en gerestaureerd wordt zonder enige kennis van zaken. "Ja, ik word daar boos en verdrietig van. Moet je nou kijken!" Hij wijst naar een plek op de kerkmuur in Gapinge. Er is nog een lichte contour van een metselaarsteken te zien, maar de laagjes met glazuur zijn verwijderd.

Het is cultuurhistorisch erfgoed

"Ze hebben lopen schaven en schuren om het mooi strak te krijgen en daardoor zijn de tekens helemaal verdwenen. Dit is dood en doodzonde. Het is cultuurhistorisch erfgoed. Het zijn zelfs Rijksmonumenten. Dit is niet uit te leggen", aldus Dreesens.
De kerken (van origine katholiek en later protestants) waar, op dit moment bekend, metselaarstekens geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen door werkzaamheden:
  • Gapinge
  • Oostkapelle
  • Westkapelle
  • Kasteel Westhove
  • Domburg
  • Meliskerke
  • Aagtekerke
  • Biggekerke
  • Zoutelande
  • Middelburg (Gasthuiskerk)
In een reactie laat een woordvoerder van de gemeente Veere weten het met Dreesens eens te zijn. "Wij delen zijn mening dat we deze tekens moeten behouden. Dat betekent dat we bij toekomstige restauraties de betrokken partijen goed moeten informeren en instrueren. Hoe de tekens hebben kunnen verdwijnen zullen wij onderzoeken, maar wij vermoeden dat onbekendheid met het fenomeen hierin een rol heeft gespeeld."
Hoewel Dreesens blij is met deze reactie blijft hij het toch gek vinden dat dit is gebeurd. "Ze hadden dus geen idee. En dat geeft niet, maar dan haal je er toch iemand bij die er wel iets van weet?"

Onherstelbaar beschadigd

De stenen, waar overheen geschuurd is, zijn onherstelbaar beschadigd. En daar komt ook nog eens bij dat bij veel kerken oude bakstenen zijn vervangen door nieuwe stenen. Volgens de amateurhistoricus is niet alleen de gemeente, maar ook de gemeenteraad verantwoordelijk. "Zij hebben ingestemd met renovatie dus leg maar uit hoe dit kan. Het draait allemaal om geld, wie kan dit het goedkoopste doen terwijl je met een beetje moeite gewoon originele stenen had kunnen vinden en het schaven had kunnen tegenhouden."

Verminkingen voorkomen

Dreesens hoopt dat met zijn verhaal de ogen van meer politici, gemeentebestuurders maar ook kerkgemeenschappen open gaan, zodat bij toekomstige renovaties verminkingen van de historische buitenkanten van gebouwen worden voorkomen.
Voor de gemeente Veere is dat nu het geval. "Inmiddels onderzoeken we de nog bestaande metseltekens met deskundigen en zullen meneer Dreessens in dit onderzoek betrekken. Wij streven ernaar de behouden metseltekens voor de toekomst zeker te stellen en de betekenis hiervan bij de bezoekers van de kerken onder de aandacht te brengen."