'Zeeuws landschap is een levend kunstwerk dat soms móét veranderen'

De rij bomen waar je langsfietst tijdens je fietstocht door de polder of de beplanting langs het duinpad waar je in het weekend je ochtendwandeling maakt: over bijna alle Zeeuwse beplanting is nagedacht. Tussen 1946 en 1976, de jaren na de Tweede Wereldoorlog, is het landschap van Nederland en daarmee ook van onze provincie namelijk helemaal opnieuw ingericht. Landschapsarchitect Henk van Blerck vertelde erover in radioprogramma de Zeeuwse Kamer.
Dijken met bomen in Heinkenszand
Dijken met bomen in Heinkenszand © Jo Dingemanse
Van Blerck is promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen en stelt in zijn proefschrift dat alle bomen en struiken in Nederland 'ons grootste kunstwerk' zijn. Daarom schreef hij het boek: 'Landschapsplan Nederland' waarin hij vertelt over de (her)inrichting en beplanting van Nederland en de verschillen in inrichting per provincie.

'Niet alleen functionele vooruitgang'

"Na de oorlog moest Nederland moderniseren en dat ging gepaard met herinrichting van het landschap", vertelt Van Blerck. "Roelof Jan Benthem heeft een grote rol gespeeld in die herinrichting. Hij was het ermee eens dat Nederland moest moderniseren, maar volgens hem zat daar ook een gevaar aan: de mooie verschillen die iedere provincie in het landschap had, zouden door functionele keuzes verloren kunnen gaan. Benthem is daarom een kaart gaan tekenen voor de beplanting per provincie: dit bosje hier, dat boompje daar. Zo ging het Nederlandse landschap niet alleen functioneel vooruit, maar bleef het ook mooi."
Luister hieronder de Zeeuwse Kamer terug:
Henk van Blerck over de beplanting van het Zeeuwse landschap
In Zeeland resulteerde de herinrichting in de typische landschappen zoals wij die nu kennen: populieren en iepen langs een dijk en begroeiing langs een duinpad. "Je moet je voorstellen dat dat na de Tweede Wereldoorlog bijna allemaal weg was en volledig opnieuw aangeplant moest worden", zegt Van Blerck.
Een 'typisch Zeeuwse dijk' in 's-Heerenhoek
Een 'typisch Zeeuwse dijk' in 's-Heerenhoek © Piet Grim
Toch moet volgens Van Blerck een landschap moderniseren. "Een landschap verandert altijd. In de jaren '80 en '90 zijn er ook verschillende herinrichtingen geweest en ook nu zie je weer een verschuiving. Nu is het van belang dat we zoet water opslaan en meer biodiversiteit creëren en daar zullen we het Zeeuwse landschap opnieuw voor moeten inrichten."

'De schoonheid van de leefomgeving'

Volgens Van Blerck moeten wij naar het Zeeuwse landschap kijken alsof het 'een levend kunstwerk' is. "Na de Tweede Wereldoorlog is er door Benthem een basis gelegd. Toen werden van bovenaf plannen gemaakt. Nu leven we in een tijd dat iedereen in de buurt mee wil praten over de omgeving waarin hij of zij woont dus zouden de mensen samen kunnen nadenken over de schoonheid van hun leefomgeving. Want dat is waar iedereen naar streeft, of je nou boer of toerist bent."