Nieuwe PFAS-grenzen RIVM voor water hebben mogelijk ingrijpende gevolgen

Dat het RIVM de risicogrenzen van PFAS in oppervlaktewater fors heeft verlaagd, kan grote gevolgen hebben voor de wetgeving met betrekking tot deze gevaarlijke chemicaliën in water. Vergunningsaanvragen zullen aan veel zwaardere voorwaarden moeten gaan voldoen, maar het zwemwateradvies voor de Westerschelde blijft hetzelfde omdat het RIVM daar de nieuwe normen al in heeft verwerkt.
Een analyse door Pim van den Berge
Rivm zwemwater
Het zwemwater rapport van het RIVM, eerder dit jaar © Omroep Zeeland
Er wordt steeds meer bekend over de schadelijkheid van de chemische stoffen met de verzamelnaam PFAS. Ze breken bijna niet af en zorgen voor gezondheidsproblemen. Sinds een paar jaar wordt er geprobeerd om normen vast te stellen voor de gezondheid, zodat daar weer wetgeving op gemaakt kan worden. Dat zorgt ervoor dat normen, of grenswaarden, worden bijgesteld.
Het RIVM stelde de risiconormen opnieuw vast omdat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in 2020 een gezondheidskundige grenswaarde voor PFAS heeft bepaald. De nieuwe normen voor water worden gekoppeld aan vis. Deze beoordeling houdt namelijk rekening met de hoeveelheid PFAS die mensen kunnen binnenkrijgen via het eten van vis. De nieuwe risicogrenzen geven aan hoeveel PFAS in het water mogen zitten zodat mensen daar hun leven lang veilig vis uit kunnen eten.
Tot PFAS behoren chemische stoffen als PFOS (perfluoroctaansulfonaten), PFOA (perfluoroctaanzuur) en GenX. Voor die drie stoffen zijn de risicogrenzen dus aangepast.

Oude en nieuwe risicogrenzen PFAS in oppervlaktewater

Soort PFAS Oude risicogrens Nieuwe risicogrens
PFOS 0,13 ng/l (nanogram per liter) 0,007 ng/l
PFOA 48 ng/l 0,3 ng/l
GenX 118 ng/l 10 ng/l

Risicowaarden met 12 tot 160 keer naar beneden bijgesteld

De nieuwe grens voor PFOS is door het RIVM op 7 picogram per liter vastgesteld. De nieuwe grens is dus tweeënnegentig keer zo weinig als de huidige grens. De risicogrens voor PFOA gaat naar 0,3 ng/l, honderdzestig keer zo weinig. En GenX gaat naar 10 ng/l, bijna twaalf keer zo weinig.
De Westerschelde bij Bath
De Westerschelde bij Bath © Ria Overbeeke, Waarde
Wanneer de voorgestelde nieuwe normen van het RIVM worden aangenomen door het ministerie van Infrastructuur&Waterstaat dan zou dat voor bedrijven die PFAS lozen in Nederland een zware dobber kunnen worden als het gaat om een vergunningaanvraag.In het zwemwateradvies, dat het RIVM afgelopen zomer in opdracht van de provincie uitbracht, is al met de nieuwe normen rekening gehouden. Het is echter een goede stap naar het maximaal terugdringen van PFAS in het water.

Lagere normen zijn geen redding voor Hedwige

Voor tegenstanders van het laten vollopen met 'PFAS water' van de Hedwigepolder komen de nieuwe grenswaardes te laat. Minister Van der Wal van Natuur&Stikstof baseerde haar beslissing om de Hedwige toch nu al onder te laten lopen op onder andere een onderzoek dat oordeelde dat de aanwezige PFAS in het Westerscheldewater ruim onder de norm was. Met de nieuwe risicogrens komen die waarden er zeer ruim boven.
Maar het ministerie van Infrastructuur& Waterstaat laat weten dat de bevindingen van het RIVM eerst bestudeerd gaan worden en dat dit wel enkele maanden kan gaan duren. Dan heeft het water al lang de weg naar het binnenste van de Hedwige gevonden.
Donkere wolken boven de Westerschelde
PFAS grenzen voor Westerscheldewater naar beneden bijgesteld © Gerbrand Kloosterman
Waterschap Scheldestromen zegt in een verklaring dat zij afwachten of het ministerie besluit de waarden van het RIVM om te zetten in wettelijk normen. Ook moet er nog afstemming plaatsvinden met de Unie van Waterschappen.
Ook Provincie Zeeland, het RIVM en de GGD Zeeland zijn gevraagd om te reageren op de nieuwe risicogrenzen, waarbij het RIVM gevraagd is wat het betekent voor het zwemwateradvies voor de Westerschelde. Allen lieten weten vandaag nog niet te kunnen reageren.