Je huis verwarmen met water uit de sloot? In Zierikzee wordt het onderzocht

Onderzoek in Zierikzee moet uitwijzen of 'aquathermie' haalbaar is als nieuwe alternatieve energiebron. Bij aquathermie wordt warmte gehaald uit bijvoorbeeld oppervlaktewater, zoals een sloot, kanaal of een gracht. Dat is niet alleen gunstig voor huishoudens, ook de waterkwaliteit kan erdoor verbeteren.
Onderzoek naar warmte uit water
Aquathermie bestaat uit de woorden 'aqua' en 'thermie'. Aqua betekent 'water' en thermie staat voor 'warmte-energie'. Samen betekent het dus 'energie uit water'. Het is de verzamelnaam voor het verwarmen en koelen van huizen en gebouwen met water.
Het onderzoek dat momenteel in Zierikzee plaatsvindt, richt zich voorlopig alleen op het verkrijgen van warmte uit oppervlaktewater. Initiatiefnemer is de gemeente Schouwen-Duiveland. Daarnaast doen ook Waterschap Scheldestromen en woningcorporatie Zeeuwland mee aan het project.
Een gracht, een sloot, een kreek, een kanaal, de zee; uit elk water kun je energie halen
Jos Goossen, Waterschap Scheldestromen
Jos Goossen is werkzaam bij Waterschap Scheldestromen en is nauw betrokken bij het onderzoek. "We vinden het heel belangrijk dat aquathermie een groter podium krijgt. Een gracht, een sloot, een kreek, een kanaal, de zee; uit elk water kun je namelijk energie halen.'' Als onderdeel van het onderzoek wordt in Zierikzee een aantal maanden lang de watertemperatuur op verschillende diepten gemeten.

Nog meer positieve effecten

Volgens Goossen heeft aquathermie ook positieve effecten op de waterkwaliteit. "Als je de warmte eruit haalt, koelt het water af. Er komt meer zuurstof in het water en de kans op vissterfte neemt af. De biologische processen gaan ook langzamer, dus krijg je minder algenbloei en botulisme. Ook helpt het verkoelende effect om hittestress te verminderen, zeker in stedelijk gebied. En daarnaast creëert het koude water een beetje stroming en dat voorkomt problemen die bij stilstaand water kunnen optreden."
Warmte als water
Warmte uit water halen om je huis te verwarmen? Het kan. © Omroep Zeeland
De gemeente Schouwen-Duiveland heeft de regie in de warmtetransitie, dat wil zeggen de overgang naar een aardgasvrije energievoorziening. Volgens wethouder Ankie Smit is er eerst een verkennend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van aquathermie voor Schouwen-Duiveland. "De wijk Malta kwam naar voren als de meest kansrijke wijk. Dit vanwege de nabijheid van water, de dichtheid van de woningen, het hoge percentage woningen van Zeeuwland en het aantal woningen dat redelijk goed is geïsoleerd. Om dit verder te verkennen op diverse aspecten is er nu een grootschalig onderzoek gestart."
Woningcorporatie Zeeuwland staat de komende jaren voor een grote uitdaging. Volgens directeur Marco van der Wel moeten meer dan vijfduizend woningen worden afgesloten van het gas en dat is een heel dure operatie. "Als we dat dan kunnen oplossen door gebruik te maken van een warmtenet, dan zou ons dat heel veel geld kunnen besparen."
Zeeuwland heeft er dus belang bij dat dit onderzoek wordt uitgevoerd. "Want als blijkt dat dit een goede techniek is, kunnen we die ook op andere plekken gaan toepassen. Het is namelijk voor ons een stuk goedkoper dan om elke woning van een warmtepomp te voorzien", aldus Van der Wel.

Bewoners zijn een belangrijke schakel

Volgens Van der Wel bepalen de resultaten van het onderzoek niet alleen of de wijk Malta straks overstapt op deze energievorm. Ook de kosten spelen een grote rol. "Is het allemaal te betalen en als we tekorten hebben, wie gaat het dan subsidiëren?" Daarnaast zijn de bewoners volgens hem een belangrijke schakel. "We moeten onze klanten goed informeren over wat de voor- en nadelen zijn. En natuurlijk spelen de energiekosten hierbij ook een grote rol."
Er zijn drie vormen van aquathermie:
  • TEO, warmte uit oppervlaktewater
  • TEA, warmte uit afvalwater
  • TED, warmte uit drinkwater
Het warme water is bij alle vormen de warmtebron en kan een alternatief zijn voor aardgas. Bij TEO wordt de warmte uit het oppervlaktewater, zoals een rivier, meer of plas, opgeslagen in de bodem en kan dan vervolgens met een elektrische warmtepomp verder worden verwarmd. Deze warmtepomp zorgt ervoor dat de warmte op voldoende hoge temperatuur (70/80 graden Celsius) aan gebouwen en huizen wordt geleverd voor de verwarming en warm water.
Zeeuwland gaat er vanuit dat de lasten voor de huurders niet hoger worden dan op dit moment. Maar de toepassing van aquathermie is ook geen garantie dat de huurder straks minder gaat betalen aan energiekosten. "De winst is wel dat ze een bijdrage leveren aan het milieu. De woningen worden CO2 neutraal zonder dat de kosten omhoog gaan. En volgens mij is dat, kijkend naar de toekomst, ook erg belangrijk", aldus Van der Wel.

Het hangt ook af van subsidies

Hoelang het gaat duren voordat bewoners daadwerkelijk hun woning kunnen verwarmen met behulp van aquathermie is volgens Goossen nog onduidelijk. "Er komt namelijk veel bij kijken. Naast het systeem dat de warmte uit het water haalt, moet er een compleet warmtenet aangelegd worden en moeten de woningen worden aangepast. Je moet dus echt denken aan jaren."
Wethouder Smit geeft aan dat het financiële plaatje ook erg belangrijk is. "Als de resultaten van het onderzoek positief zijn, dan moet er worden gekeken of het financieel haalbaar is en welke subsidiemogelijkheden er zijn."