Waarom zoveel Zeeuwen kampen met huidkanker

17 januari, 20:26 • 4 minuten leestijd

Huidkanker is één van de meest voorkomende kankersoorten waar Zeeland mee te kampen heeft. Dat blijkt uit de 'Kankeratlas' die vandaag verschenen is. Zo ligt het percentage huidkanker in delen van Walcheren 84 procent boven de verwachting op basis van de rest van Nederland. Waarom zijn wij zo gevoelig voor deze vorm van kanker?

Dermatoloog Galimont-Collent ziet veel Zeeuwen met huidkanker in haar praktijk

Zeeuwen hebben vooral te maken met plaveiselcelcarcinomen, is te zien in de Nederlandse Kankeratlas van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Dat is een vorm van huidkanker waarbij je een bleekroze, ruw knobbeltje op de huid krijgt. Het groeit jarenlang, wordt langzaam groter en doet soms pijn.

De kaart van Zeeland waarin te zien is hoe vaak plaveiselcelcarcinomen voorkomen, laat in het noordwesten van de provincie een sterke afwijking ten opzichte van de rest van Nederland zien.

De andere vorm van huidkanker, de melanoom, komt in ons land veel minder vaak voor en in Zeeland nog weer minder dan in de rest van Nederland. Annemie Galimont-Collen is dermatoloog bij dermaTeam in Goes. Ook zij ziet veel patiënten met huidkanker in haar spreekuur: "Dat wij hoog zitten in de aantallen, voelen wij dagelijks in onze praktijk."

Toch verbaast het grote verschil tussen Zeeland en de rest van Nederland haar: "Wij hadden niet verwacht dat we verschillen in soorten zouden zien. Hoe het kan dat er meer plaveiselcelcarcinomen en minder melanomen zijn dan in de rest van Nederland, dat kunnen we niet goed verklaren. Daar moeten we nu over na gaan denken hoe dat komt. Daar moeten we onderzoek naar doen."

Haar verklaring voor het verschil is de zon: "De meeste vormen van huidkanker worden veroorzaakt door zonexpositie. Als je in de zonnigste provincie van Nederland woont, is de kans groter dat je het ook gaat krijgen."

Birgitte Visch, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie, benadrukt dat ook erfelijkheid van invloed kan zijn: "Een melanoom kan ook erfelijk zijn, misschien dat die daarom meer voorkomt in de provincie Noord-Holland." In Noord-Holland worden vaak melanomen gezien, terwijl in Zeeland, Zuid-Holland en Friesland de plaveiselcelcarcinomen de overhand hebben.

Annemie Galimont-Collen van het dermaTeam in Goes © Omroep Zeeland

Galimont-Collen ziet een verschuiving in de leeftijden waarop mensen huidkanker krijgen: 'Tegenwoordig zien we de leeftijden opschuiven naar jongeren. 30- en 40-jarigen doen nu ook mee. Dat komt omdat zij toen zij kind waren veel vaker op vakantie gingen naar zonovergoten gebieden waardoor ze in hun jeugd al beschadigd werden."

Galimont-Collen heeft een paar adviezen: "Bekijk je huid goed, let goed op moedervlekken. Maar doe ook aan zonpreventie. Niet alleen smeren, maar het begint met weren. Je moet niet te veel in de zon liggen bakken, dat is niet goed. Er is hele mooie, fashionable zonprotectiekleding. Probeer zo veel mogelijk kleding aan te doen zodat je je lichaam bedekt. Wat overblijft, smeer je in. Dik smeren, elke twee uur smeren, na het zwemmen smeren en na het zweten smeren."

Kritiek op de atlas

Volgens de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie geeft de atlas geen compleet beeld van huidkanker. De cijfers zijn een momentopname en de meest voorkomende huidkankersoort - de basaalcelcarcinoom - is niet meegenomen, aldus Birgitte Visch.

De reden dat de basaalcelcarcinoom in het overzicht ontbreekt, is volgens het IKNL, omdat hiervan sinds 2016 cijfers beschikbaar zijn, terwijl bij andere varianten naar de periode van 2011 tot 2022 is gekeken. In de atlas staan wel twee andere vormen van huidkanker: melanoom en plaveiselcelcarcinoom. De eerste variant wordt vaak gezien in Noord-Holland, de tweede variant in Zeeland, Zuid-Holland en Friesland. Het IKNL verklaart dat doordat mensen aan de kust langer worden blootgesteld aan de zon en omdat daar een hogere zonkracht is. Volgens Visch is dus ook erfelijkheid een factor.

Voor nu maakt Galimont-Collen zich nog geen zorgen om Zeeland: "Maar wel om het feit dat ik nog steeds heel veel mensen op het strand zie liggen bakken. Ik hoop dat mensen de adviezen aannemen en zich goed beschermen." En dat advies geldt ook op een zonnige winterdag als vandaag: "Het gaat ook de veroudering tegen, dat is meestal een boodschap die beter aankomt", zegt ze lachend.

Kankeratlas Nederland

Alle gegevens zijn afkomstig van de Kankeratlas Nederland en betreffen de gegevens van 2011 tot en met 2020. Als de cijfers te klein zijn voor een statistisch waardevolle verhoging of verlaging staat in de popup dat het verschil 'niet significant' is.

De vaak betrekkelijk lage (dus goede) cijfers in Zuid-West-Zeeuws-Vlaanderen geven volgens de makers van de atlas een vertekend beeld. Veel van de patiënten in Sluis en Aardenburg gaan naar Belgische ziekenhuizen en worden dus niet in Nederland geregistreerd.

Een soort die er naast huidkanker in Zeeland nog meer uitspringt is mesothelioom, of asbestkanker. Rond Vlissingen komt die ziekte veel voor.

Het heeft te maken met vroegere industrie, zoals de scheepsbouw, waar lange tijd het zeer gevaarlijke asbest werd gebruikt. Ook in bijvoorbeeld Rotterdam komt veel kanker als gevolg van mesothelioom voor.

De kaart laat ook zien dat Zeeland het ten opzichte van de rest van Nederland betrekkelijk goed doet als het gaat om longkanker.

Alleen in Vlissingen, in het gebied rond Sas van Gent en in de streek rond Kloosterzande komen méér gevallen van longkanker voor dan je zou verwachten op basis van de landelijke cijfers. Elders is het (veel) lager.

Een heel ander beeld laat het voorkomen van borstkanker zien.

Er worden rond Oostburg en de kern Terneuzen bovengemiddeld meer gevallen geregistreerd.

Als het gaat om prostaatkanker laat de kaart een sterk wisselend beeld zien: het lijkt erop alsof de totaalsom van Zeeland niet sterk afwijkt van het Nederlandse gemiddelde.

Alle cijfers in de Kankeratlas zijn gecorrigeerd voor leeftijdsgroepen. Dat is voor bijvoorbeeld prostaatkanker van belang, omdat die vooral oudere mannen treft. Door te corrigeren voorkom dat je in 'vergrijsde' regio's vanzelf een hoger cijfer ziet dan in jonge regio's.