Steeds drukker op de huisartsenpost: 'Vroeger werd gezegd: we laten de dokter slapen, we bellen morgen wel'

Twintig jaar zijn ze nu in alle regio's in Zeeland te vinden: huisartsenposten. Ze kwamen er omdat de huisartsen het steeds drukker kregen en het draaien van avond- en nachtdiensten niet meer te combineren was met hun werk overdag. Inmiddels is het werk van de huisarts op de hap alleen maar nog veel drukker geworden.
Huisartsenpost Zierikzee Borrendamme huisartsenspoedpost huisarts Marleen Smits triagist Ilona van der Meer
Triagist Ilona van der Meer overlegt een spoedgeval met huisarts Marleen Smits © Omroep Zeeland
Het is 17.00 uur, de huisartsenpost (hap) in Zierikzee is geopend. Triagist Ilona van der Meer krijgt meteen al het eerste telefoontje. Het is een bezorgde moeder, ze maakt zich zorgen over haar zoon die hevige buikpijn heeft. "Dat is wel echt een geval voor de hap", zegt Van der Meer. "Als een kind buikpijn heeft, koorts en alleen maar op de bank kan liggen, dan moet het kind gewoon door de dokter gezien worden."

Veel drukker geworden

De taak van een triagist is om te selecteren wie er naar de huisartsenpost moet komen en voor wie de klachten tot de volgende ochtend of na het weekend kunnen wachten. De telefoontjes stromen binnen. Volgens Van der Meer is het bij de hap in de afgelopen twintig jaar veel drukker geworden. "In het begin kregen we tijdens een dienst soms maar twee, drie telefoontjes. Nu hebben we soms avonden dat we allebei twintig telefoontjes opnemen."
Ze vermoedt dat het komt door een veranderde mentaliteit. "Supermarkten gaan ook langer open, we leven steeds meer in een 24/7-maatschappij. En we zijn alleen bedoeld voor spoed, maar iedereen beleeft dat anders. Voor de een is het pas spoed bij pijn op de borst, terwijl voor de ander oorpijn al spoed is. Iedereen heeft zijn eigen belevingswereld."

De hap in Zeeland

De eerste Zeeuwse hap opende in 2000 de deuren in Oostburg.
In 2001 werd in Bergen op Zoom een huisartsenpost geopend, waar de inwoners van Tholen terecht kunnen.
In 2002 volgde de hap in Terneuzen.
In 2003 werden laatste drie Zeeuwse huisartsenposten geopend: de hap de Bevelanden in Goes, de hap Walcheren in Middelburg en de hap Schouwen-Duiveland in Zierikzee.
Dat er veel veranderd is in die twintig jaar weet gepensioneerd huisarts Ronald Smits uit Oosterland als geen ander. Hij begon in 1983 en zag de afgelopen twintig jaar het werk van de huisarts ingrijpend veranderen. "Vroeger kende je al je patiënten op een avond- of weekenddienst persoonlijk. Uit je eigen dorp of het dorp ernaast."

'We laten de dokter lekker slapen'

Voor de komst van de hap was het wel zwaar. "Je had dan vijf keer per week een avond- en nachtdienst en dan kwam er bijna altijd wel één patiënt die je hulp nodig had. Maar je kende al je patiënten goed, dus dat scheelde wel. En daardoor wilden veel mensen je liever niet storen. Van: we laten de dokter lekker slapen en bellen hem in de ochtend wel."
Toen in 2003 de hap in Zierikzee geopend werd, was dat volgens Smits een verademing. "Dat was echt een opluchting, ja. De werkdruk was echt veel te hoog. De dagen werden steeds voller en drukker, we kregen er de diabeteszorg bij, maar ook de avond- en nachtdiensten werden steeds voller en drukker. Dat was echt niet meer te doen."
huisarts Marleen Smits en huisarts Roland Smits Oosterland
Huisarts Roland Smits is opgevolgd door zijn dochter Marleen © Omroep Zeeland
Toen hij zijn stethoscoop aan de wilgen hing, nam zijn dochter Marleen de praktijk over. Ze moet er niet aan denken om vijf dagen in de week na een lange werkdag nog eens 's avonds en 's nachts een dienst te moeten draaien. "Ik weet nog hoe dat was, als kind heb ik dat meegekregen. Maar op een bepaald moment is de energie gewoon op."

'Niet meer haalbaar'

Na een dag in de praktijk heeft ze maar af en toe een dienst in de huisartsenpost. En dan is ze blij dat ze dat niet vijf dagen per week hoeft te doen. "Als je de hele dag hebt gewerkt, volle spreekuren hebt gehad, veel beslissingen over de gezondheid van patiënten hebt genomen, dan is je energie echt wel op. De belasting overdag maakt dat avond- en nachtdiensten daarna niet meer haalbaar zijn."
De huisartsen kunnen dus niet meer zonder de huisartsenpost. Maar tegelijkertijd is er met de komst van de hap wel iets verloren gegaan, vindt Marleen Smits. "Het werk van toen had ook goede kanten. Je kende al je patiënten. In de hap krijg je patiënten vanuit heel de regio. Dus dat persoonlijke is wel een beetje verdwenen."

'Soms behoorlijk uitgeblust'

Ondertussen stromen er nog steeds tal van telefoontjes binnen bij triagist Ilona van der Meer. Het is hard werken, maar ze doet het nog steeds met veel plezier, zegt ze. "Je bent soms door al die telefoontjes behoorlijk uitgeblust, dat geef ik eerlijk toe, maar je kunt deze mensen soms écht helpen en dat is waarvoor je dit werk doet."

Centraliseren gaat door, straks krijgen we het 'spoedplein'

Zorgredacteur Ilja Tuning:
Hoe het eruit gaat zien, weet niemand nog, maar dat ze er gaan komen verwacht iedereen: de opvolger van de hap, het 'spoedplein'.
Het is een landelijke ontwikkeling, waar ook in Zeeland al lange tijd over wordt gesproken. Juist in Zeeland, omdat hier de zorg nog meer onder druk staat dan in de rest van het land. Zeeland zou best de eerste regio kunnen zijn, dat de spoedpleinen gaat realiseren.
De huisartsenspoedposten krijgen het steeds drukker. Tegelijk is de werkdruk voor huisartsen al toegenomen. Het is daarom dat de huisartsenspoedpost in Oostburg al 's nachts de deuren heeft gesloten.
Huisartsen hebben meer zorgtaken op hun bordje gekregen nu ouderen langer (ziek) thuis wonen en patiënten met psychische problemen met lange wachttijden te maken krijgen.
Het nieuwe spoedplein moet ervoor zorgen dat patiënten met psychische problemen door de GGZ worden geholpen en ouderen vaker door de ouderenzorg. De huisarts krijgt dan vooral de patiënten die echt een huisarts nodig hebben. Niet meer de patiënten met psychoses, wel de vrouw met een blaasontsteking. Bij de thuiswonende oudere met een klein probleem kan de wijkverpleegkundige langs gaan, bij het kind met hoge koorts de huisarts.
De plannen voor het spoedplein worden dit jaar gemaakt door de Zeeuwse Zorg Coalitie. In de Zeeuwse Zorg Coalitie praten huisarts, ziekenhuis, ouderenzorg, gehandicaptenzorg en GGZ over nauwere samenwerking.