'Verschil tussen Zeeuws-Vlaanderen en sterke regio's is schrikbarend'
Het verschil in welvaart tussen Zeeuws-Vlaanderen en sterke regio's, zoals de Randstad en de omgeving van Eindhoven, wordt steeds groter. De gezonde levensverwachting blijft achter, voorzieningen verdwijnen en er is sprake van 'neerwaartse spiraal van verschraling'. Dat concluderen de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en de Raad voor het Openbaar Bestuur in hun gezamenlijke advies 'Elke regio telt'. De raden noemen de toename van onwenselijke verschillen zelfs 'schrikbarend'.
In het rapport wordt geconcludeerd dat de verschillen tussen de Randstad en de perifere regio's zoals Zeeuws-Vlaanderen toenemen, waardoor er ongelijke kansen zijn op een gezond leven en deelname aan de samenleving. Ook het vertrouwen in de overheid daalt in regio's, die ver liggen van de Randstad. Daar is de levensverwachting weliswaar relatief hoog, maar de gezonde levensverwachting is daarentegen een van de laagste van het land, onder meer door gezondheidsklachten als overgewicht en chronische aandoeningen.
Het overheidsbeleid is te veel gericht op het sterker maken van de economisch sterke regio's, met het idee dat de 'zwakkere' regio's daarvan profiteren. Maar het omgekeerde gebeurt: zwakke regio's worden alleen maar zwakker. Dat speelt vooral in grensgebieden, waar de regio ook nog eens moet concurreren met voorzieningen over de grens.
Overgeslagen
Een terugkerend punt in de gesprekken betrof de rol van de rijksoverheid. Veel mensen in de regio's voelen zich overgeslagen bij investeringen van het Rijk in de economie, de zorg, de infrastructuur, het openbaar vervoer, de culturele voorzieningen en het onderwijs. Mensen hebben het idee dat de rijksoverheid niet goed begrijpt wat er in de regio speelt en te veel op afstand staat.
Geen voelsprieten
Tal van regionale vestigingen van overheidsdiensten zijn eerder al vertrokken of zelfs opgeheven, zoals bijvoorbeeld de belastingdienst in Zeeuws-Vlaanderen. En de afstand tot voorzieningen wordt alleen maar groter, terwijl het openbaar vervoer alleen maar minder wordt. 'De landelijke overheid is hierdoor haar 'voelsprieten in de regio' kwijtgeraakt'.
Volgens de drie betrokken adviesraden is het gebrek aan vertrouwen in de overheid onwenselijk, omdat alle Nederlandse regio's nodig zijn bij het aanpakken van grote vraagstukken zoals de energie- en klimaatopgave, de veranderingen in de zorg en de tekorten op de woningmarkt.
Conclusies uit het rapport
- Omdat er in Zeeuws-Vlaanderen sprake is van een tamelijk eenzijdige arbeidsmarkt bestaat het beeld dat jongeren "voor een serieuze baan naar de Randstad moeten". Maar als regionale onderwijsinstellingen goede verbindingen weten te leggen met het bedrijfsleven, kan dat gunstig uitpakken voor het behoud van arbeidsplaatsen.
- In specifieke gevallen zoals in Zeeuws-Vlaanderen en een deel van de Kop van Noord-Holland is een bijkomend probleem dat veel woningen worden gebruikt als tweede woning of vakantiewoningen.
- Zo leven er in Zeeuws-Vlaanderen zorgen over de fors toegenomen druk op het wegennet, met name in het toeristenseizoen. De wegen naar kustdorpen als Cadzand zijn nog steeds enkelbaans, de wegen door de dorpen en kernen raken verstopt, terwijl het openbaar vervoer geen reëel alternatief vormt.
- Vaak is er sprake van een domino-effect van negatieve ontwikkelingen. Zo hebben middelbare scholieren, net als studenten in het mbo, in de voorbeeldregio's vaak te maken met grote reisafstanden.
- Inwoners en toeristen gaan voor gezondheidszorg- en onderwijsvoorzieningen steeds vaker naar België. Gent heeft een academisch ziekenhuis en Knokke beschikt over een algemeen ziekenhuis, deze plaatsen zijn voor veel mensen dichterbij dan Terneuzen of Goes. Het gevolg is dat de beschikbare medische zorg in Zeeuws-Vlaanderen steeds verder afneemt.
Bron: www.rli.nl
De adviesraden denken dat het tijd is voor een evenwichtiger rijksbeleid met meer aandacht voor de regio. Daarvoor moet het Rijk verder kijken dan 'sterker te maken wat al sterk is'. Omdat het in de besluitvorming niet alleen gaat om de economische kracht van het land, maar ook om een acceptabel niveau van brede welvaart in heel Nederland. Dan gaat het niet alleen om het besteedbaar inkomen, maar bijvoorbeeld ook om gezondheid, onderwijs, milieu en leefomgeving, sociale verbondenheid, persoonlijke ontplooiing en veiligheid.
'Kansenagenda'
Om die brede welvaart te bereiken, adviseren de raden om langjarige en substantiële programma's voor regionale ontwikkeling op te stellen. Samenwerkende partijen in de regio's moeten een 'kansenagenda' maken voor de ontwikkeling van brede welvaart voor de lange termijn. Die 'kansenagenda's' moeten ook aansluiten bij de aanpak van grote nationale en Europese opgaven voor de toekomst. Het Rijk moet op basis van de kansenagenda's langjarig extra financiële ruimte vrijmaken, concluderen de adviesraden.
