Muskusrattenvanger heeft na twintig jaar z'n doel bereikt: er is niks meer te vangen
Met hoge laarzen aan stapt muskusrattenvanger Christiaan van Zielst een Thoolse sloot in. De muskusratten zouden hier verdwenen moeten zijn. Gisteren heeft hij twee klemmen en een kooi geplaatst. Nu is het tijd om te checken of zijn harde werk beloond is.
Muskusrattenvanger Christiaan van Zielst jaagt al twintig jaar op de knaagdieren
Vanwege z'n bont is de muskusrat ooit vanuit Noord-Amerika naar Europa gehaald. Hoe aaibaar het dier ook lijkt, de muskusrat maakt veel kapot. "Het grootste probleem van de muskusrat is dat hij ontzettend veel graaft. Hij graaft gemiddeld twaalf kruiwagens grond per jaar weg", legt Van Zielst van Waterschap Scheldestromen uit.
Hij wijst naar de zijkant van de sloot. De muskusrat heeft er zichtbare sporen achtergelaten. Er zitten grote inhammen aan de slootranden: "Als daar een rat zit, heb je niet gelijk zichtbare schade, maar er gaat een paar jaar overheen voordat de oever in elkaar zakt."
Muskusrattenvangers voeren daarom in Zeeland al sinds halverwege de jaren 80 een strijd tegen het knaagdier. Doel is om uiteindelijk in 2034 een muskusratvrij Zeeland te hebben. Op Tholen, Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland is dat nu gelukt. In die gebieden worden geen muskusratten meer gevonden, op één gevonden muskusrat op Noord-Beveland na.
"De muskusrat is een planteneter. Ze eten voornamelijk riet. Ik zie aan afgevreten rietstengels of er muskusratten zitten." Door klemmen en kooien te blijven plaatsen voor voormalige holen, zorgt Van Zielst ervoor dat eventuele nieuwe muskusratten meteen verdwijnen.
De muskusrat
De muskusrat is geen rat, maar een knaagdier en behoort tot de familie van de woelmuis. Het dier kan van kop tot staart zo'n 40 centimeter lang zijn. De muskusrat komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en is een invasieve exoot. Het knaagdier heeft nauwelijks vijanden en plant zich snel voort, met zo'n twintig nakomelingen per jaar.
Vroeger kon het dier op de menukaart van restaurants verschijnen, aangeduid als waterkonijn. Sinds 2017 staat de rat op de lijst van invasieve exoten, wat betekent dat het vlees niet meer verkocht mag worden in Nederland.
"We hebben dit voorjaar 1.600 muskusratten gevangen in Zeeland", vertelt teamleider muskusrattenbestrijding en -beheer Bram Wisse. "Dat is een daling van 27 procent ten opzichte van vorig jaar." In dezelfde periode vorig jaar werden er 2.184 muskusratten gevangen. "We zien dus dat we er aanmerkelijk minder vangen. Dus ook in de gebieden waar er nog veel zitten." Op Walcheren, in de Zak van Zuid-Beveland en in Zeeuws-Vlaanderen leven de muskusratten nog.
Sinds vorig jaar worden er extra mensen ingezet om de muskusratten ook in die gebieden uit te roeien: "We zetten die mensen met name in de gebieden in waar veel ratten gevangen worden." Er zijn momenteel 19 muskusrattenvangers fulltime actief in Zeeland. "Het is ook best een flink probleem", verklaart Wisse.
Meer muskusratten gevangen dan in de rest van Nederland
Die extra mankracht zorgt er mede voor dat de muskusrattenpopulatie in Zeeland beter onder controle is dan in de rest van Nederland. "We zien dat in heel Nederland de vangsten dit voorjaar zijn gestegen met zo'n 7 procent, waar we in Zeeland juist een daling zien", legt Wisse uit. "Dat is een hartstikke goed bericht, daar zijn we heel blij mee."
In 2022 werden er in Zeeland vierhonderd muskusratten minder gevangen dan in 2021. Hieronder zie je hoeveel muskusratten er de afgelopen jaren gevangen zijn in onze provincie.
Voor Van Zielst is het na twintig jaar werk een grote opluchting dat hij zijn vanggebied onder controle heeft. Hij hoeft alleen jaarlijkse inspecties uit te voeren om ervoor te zorgen dat de situatie zo blijft. Daarom vaart hij nog altijd sloten en kreken af op zoek naar de muskusrat.
Ook zijn er nieuwe technieken ontwikkeld om de muskusrat zo goed mogelijk te kunnen vangen. Zo wordt soms een speurhond ingezet en is het waterschap begonnen met een nieuwe techniek om de muskusrat te kunnen vangen. Het oppervlaktewater wordt bemonsterd om DNA-sporen van de muskusrat te vinden. Zodra die gevonden worden, weten de muskusrattenvangers dat zij op die plek moeten zoeken naar het knaagdier.
Vraag blijft of de klemmen en kooi van Van Zielst vandaag leeg zijn gebleven. "Ik zou ervan balen als er een rat in zou zitten", zegt hij terwijl hij een klem uit het water in Tholen haalt. "Leeg. Mooi, dan heb ik m'n werk goed gedaan."
