De rode Lange Jan kan er weer honderd jaar tegenaan

Middelburg heeft binnenkort weer drie Lange Jannen. De echte op het Abdijcomplex, de miniatuurversie in Mini Mundi én 'Het Rode Torentje' op de Markt. Die laatste is de afgelopen maanden gerestaureerd door kunstenaar Karel van de Beek en wordt in juni teruggeplaatst boven de deur van café Tympaan.
Het rode torentje gerestaureerd
De houten mini-toren prijkt al bijna twee eeuwen boven de deur van het pand, maar verkeerde in zo'n slechte staat dat de eigenaar het torentje een aantal jaar geleden van de gevel haalde om erger te voorkomen. Via via kwam het verzoek bij Van de Beek om de toren op te knappen.

Wat is er zo bijzonder aan Het Rode Torentje?

"Dit kunstwerk hoort bij de stad. Vanaf omstreeks 1840 hangt het torentje al boven de deur van het pand aan de Markt dat toentertijd ook 'De Roode Toren' heette. Door de jaren heen heeft het pand allerlei functies gehad, maar het torentje bleef altijd staan. En veel inwoners van Middelburg kennen deze miniatuurversie van de Lange Jan."

Hoe ben jij bij deze restauratie betrokken geraakt?

"Ik werd een aantal maanden geleden benaderd door Rob Dreessens met de vraag of ik het torentje wilde restaureren. Nadat hij zich al jaren had afgevraagd waar Het Rode Torentje was gebleven, leidde zijn zoektocht hem naar de eigenaar. En het bleek dat het kunstwerk al zo'n vijf jaar bij hem op kantoor stond. Vanwege de staat waarin het verkeerde vond hij het niet veilig en heeft hij hem van de muur gehaald. En omdat ik in het verleden al meerdere restauraties heb uitgevoerd in de stad, zoals de kern van de oude arend van de Kloveniersdoelen, kwam Rob bij mij terecht."
Rode Lange Jan
Karel van de Beek tijdens de restauratie © Omroep Zeeland
Je moet dit soort kunstwerken vriendelijk restaureren.
Karel van de Beek - kunstenaar

Was het voor het eerst dat het torentje is gerestaureerd?

"Nee, ik heb begrepen dat het torentje in de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw ook al eens van de gevel is gehaald, omdat het bijna uit elkaar viel. De Vrienden van Middelburg hebben zich toen hard gemaakt om het te herstellen. Zij hebben hem ook laten restaureren. En in 1991 werd het opgeknapte torentje feestelijk onthuld in het bijzijn van de toenmalige eigenaar."

In welke staat was het torentje toen je het voor het eerst zag?

"Toen ik het verzoek kreeg heb ik gezegd dat ik het wel wilde doen als de materiaalkosten betaald zouden worden. Dat vond de eigenaar geen probleem en een aantal weken later stond er een toren in mijn atelier. Nu wist ik dat hij er slecht aan toe was, maar toen ik hem helemaal had ontmanteld en alle verf had verwijderd zag ik pas goed hoe rampzalig het was. Hij was van boven tot onder helemaal gescheurd, je kon er letterlijk dwars doorheen kijken. Toen wist ik dat het een intensief karwei zou worden.
Het rode torentje
Het rode torentje was volgens Karel van de Beek in slechte staat © Karel van de Beek

Wat heb je allemaal moeten restaureren?

"Ik heb echt elk onderdeel in m'n handen gehad. En ik kwam er ook achter dat er tijdens de vorige restauratie niet echt zachtzinnig met de toren is omgesprongen. Er zijn materialen gebruikt die meer schade hebben toegebracht dan dat het de toren ten goede kwam. Veel te grote spijkers, ladingen plamuur, onduidelijke kit, enzovoort. Alles wat ik gedaan heb is met instandhouding van de originele en oude elementen. Je moet het dus, zoals ze dat noemen, vriendelijk restaureren. En dat is volgens mij goed gelukt."

Welke materialen heb je allemaal gebruikt?

"Ik heb voor dit project gewerkt met onder meer hout, messing, epoxy en verf. Maar dat wil niet zeggen dat ik overal verstand van heb hoor. Maar als ik het niet weet, dan zorg ik dat ik het wel te weten kom, ga ermee aan de slag en breng het in de praktijk. En oefening baart kunst. En als je werkt op een manier zoals je denkt dat jij het zou willen hebben of zien, dan zit je meestal wel goed met wat die ander ermee wil."
Het Rode Torentje
Het Rode Torentje boven de deur van het pand aan de Markt in Middelburg © Beeldbank RCE

Vond je het leuk om het torentje te restaureren?

Ik vind het eervol dat mensen het durven te vragen. Ik heb meer dingen gerestaureerd en dat ze naar aanleiding daarvan weer vragen om iets te doen voor de stad vind ik leuk en ook bijzonder. Dat komt ook omdat ik geïnteresseerd ben in de geschiedenis van Middelburg. En dan is het mooi dat ik een kleine bijdrage aan leveren aan de restauratiestroom van Middelburg. Er zijn een aantal vingerafdrukken van mij zichtbaar. En ik ga ervan uit, kijkend naar hoe ik het torentje heb gerestaureerd, dat hij er over honderd jaar nog steeds staat.