Irritatie over uitblijven bevolkingsonderzoek pfas: 'Waarom duurt het zo lang?'
Raadsleden van gemeenten rond de Westerschelde zijn zwaar geïrriteerd over het verloop van het aangekondigde bevolkingsonderzoek naar pfas, dat ruim 10 maanden geleden werd aangekondigd door minister Van der Wal van Natuur en Stikstof. Navraag leert dat er wel een opdracht ligt bij het RIVM, maar dat het nog niet duidelijk is hoe het onderzoek eruit gaat zien. Wel is duidelijk dat een actief bloedonderzoek geen deel gaat uitmaken van het gezondheidsonderzoek.
Minister Christianne van der Wal kondigde vorig jaar augustus bij een bezoek aan Hulst een grootschalig Nederland breed onderzoek naar de effecten van pfas, de giftige, onafbreekbare chemicaliën, aan. "We nemen de provincie en de gemeenten vanaf de voorkant mee", zei Van der Wal toen. "En de gemeenten rond de Westerschelde krijgen bijzondere aandacht."
'We horen helemaal niets'
"En toen bleef het stil", zegt Merten Broekaart, raadslid voor Algemeen Belang Groot Hulst, "We horen helemaal niets over het onderzoek." Collega-raadslid Jos van Eck van Hulst Plus denkt er ook zo over en gaat zelfs wat verder: "Ik heb het idee dat het onderzoek getraineerd wordt."
Aan de andere kant van het water, in de gemeente Reimerswaal, heerst ook ongeduld. Marjolein Sinke van de PvdA begrijpt niet waarom het zo lang moet duren. "Kinderen zwemmen hier in het water, mensen hebben vragen, we weten nog steeds niets."
Sjaak de Gouw, voorzitter van het Crisis Expert Team pfas, heeft begrip voor het ongeduld, maar zegt dat de opzet van een dergelijk onderzoek nu eenmaal tijd kost omdat er heel veel uit te zoeken valt. "Waar zijn de pfas-hotspots? Hoe krijgen mensen daar op een andere manier pfas binnen en zijn er opvallende verhoogde gevallen van pfas-gerelateerde ziektebeelden?", somt De Gouw op, "Dat moet eerst allemaal worden uitgezocht."
Alleen waarden in bloed zeggen niets
Wel is duidelijk dat een actief bloedonderzoek bij inwoners van de gemeenten rond de Westerschelde niet binnen het bevolkingsonderzoek valt. De Gouw: "Met alleen het vaststellen van waarden pfas in iemands bloed, kun je niets. Het stelt niet gerust en je kunt er ook geen gezondheidsconclusies aan verbinden."
De raadsleden begrijpen niets van deze aanpak. Marjolein Sinke denkt dat de onzekerheid over het gehalte pfas in bloed gewoon weggenomen moet worden. Jos van Eck en Merten Broekaart wijzen beiden naar Zwijndrecht in België waar duizenden mensen rondom de 3M-fabriek worden getest. "Waarom kan het daar wel, en hier niet?", vragen beide raadsleden zich af.
Ander doel van het onderzoek
"Het doel van het onderzoek in Zwijndrecht heeft een juridische component", zegt Sjaak de Gouw. "Het gaat daar ook om veel hogere gehalten dan we hier verwachten. We weten dat wanneer we geen vis en schelpdieren uit de Westerschelde eten, en alleen op de aangewezen plekken zwemmen, de inname van pfas beperkt blijft. Dat is anders dan in de buurt van de 3M-fabriek waar mensen jarenlang de chemicaliën binnenkregen door het eten van eieren en zelfgekweekte groenten, en uit de lucht."
'Iedere regio telt, behalve Zeeuws-Vlaanderen'
Het stelt de drie raadsleden allemaal niet gerust. Ze willen weten waar ze aan toe zijn. "Het is nu bijna een jaar gelden dat de minister ons iets toe heeft gezegd, en nu weten we nog niets", zo klinkt het. Merten Broekaart ziet hierin terug dat Zeeuws-Vlaanderen een blinde vlek is voor Den Haag: "Het rapport Iedere Regio Telt merkte een tijdje geleden schrikbarende verschillen in welvaart en aandacht op tussen welvarende regio's en die van ons. Dit is voor mij een bevestiging daarvan."
