Grootste tentoonstelling ooit in Zeeuws Museum: 'Deze kunstenaar was de Arjen Lubach van zijn tijd'
Honderden politieke spotprenten, tekeningen en schilderijen zijn bijeen gebracht voor een grote overzichtstentoonstelling van Adriaen van de Venne. Het werk van de kunstenaar doet met zijn originaliteit en spitsvondigheid denken aan de hedendaagse cabaretiers. Met zijn grapjes was hij de Arjen Lubach van de 17e eeuw. "Hij is soms heel ironisch", zegt museumdirecteur Marjan Ruiter. "En hij is nog steeds actueel."
Het is de eerste keer dat een groot overzicht van zijn werk wordt getoond en het is volgens Ruiter tevens één van de grootste tentoonstellingen ooit van het Zeeuws Museum. "We hebben nog nooit zo'n grote tentoonstelling gemaakt. Het is absoluut een mijlpaal voor het museum. Het was al jaren een grote wens van ons, om een overzicht te laten zien van Van de Venne die geworteld is in Zeeland. Ik ben dan ook ontzettend trots op het eindresultaat en ik hoop dat we hem met deze tentoonstelling een beetje uit de vergetelheid halen."
Zes jaar voorbereiding
Volgens curator Caroline van Santen van het Zeeuws Museum was het een zware klus. "De werken komen namelijk uit heel Europa. De grootste bruikleengever is het Rijksmuseum, maar er komen ook werken uit Berlijn. Er zitten zelfs stukken tussen uit particuliere collecties. En om ervoor te zorgen dat al die schilderijen, prenten, boeken en gedichten nu hier te zien zijn, was een uitdaging." De voorbereidingen begonnen al in 2017.
Op de tentoonstelling zijn zo'n honderd werken van Van de Venne te zien, waaronder 34 schilderijen, negentien politieke prenten en illustraties en 20 boeken. Die zijn bijna allemaal afkomstig van meer dan 25 bruikleengevers, zoals het Rijksmuseum, het Mauritshuis en musea en archieven uit België, Duitsland, Frankrijk, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk.
Volgens Ruiter was Van de Venne een echte vakman, veelzijdig en productief. "Maar daarnaast is zijn werk nog steeds relevant, ondanks dat het stamt uit de 17e eeuw. Er zitten zoveel elementen in waar wij ons vandaag de dag aan kunnen spiegelen of in kunnen herkennen. Kijk bijvoorbeeld naar de Tachtigjarige Oorlog, het begin van de republiek en de nieuwe omgangsvormen. En als je dat vergelijkt met onze tijd, zitten daar veel raakvlakken in."
Alleskunner Van de Venne ontwierp zelfs een wandtapijt
De bezoeker krijgt een grote variatie aan werken te zien. En naast alle schilderijen, tekeningen en prenten van groot tot klein, hangt er ook een enorm wandtapijt. "Het is het enige tapijt dat Van de Venne ooit heeft ontworpen en we weten ook niet waarom juist hij hiervoor is gevraagd", aldus Van Santen. "Het stelt De Slag bij Nieuwpoort voor en is ontzettend symmetrisch en gedetailleerd. En wat meteen een mooie aanvulling is op onze Zeeuwse wandtapijten in het museum."
Adriaen van de Venne was een echte verhalenverteller en een voorloper op het stripverhaal
Volgens Ruiter was Van de Venne ook een echte verhalenverteller en een voorloper op het moderne stripverhaal. "Als je naar sommige werken kijkt, zie je dat hij veel figuren samenvoegt met allerlei verwijzingen naar de actualiteit of het dagelijkse leven, waarbij hij zichzelf ook regelmatig portretteerde." Van de Venne is overigens niet de enige schilder die dit deed. Ook Pieter Bruegel schilderde bijvoorbeeld op een satirische en humoristische wijze taferelen uit het gewone volksleven.
Extra lange tentoonstelling
Normaal gesproken worden kunstwerken maar maximaal drie maanden in bruikleen gegeven. Maar doordat het samenstellen van de tentoonstelling zoveel werk kostte en ze gaan werken met een tijdslot voor de bezoekers, heeft Ruiter in eerste instantie het Rijksmuseum zover gekregen dat ze hun werken bijna zeven maanden mogen lenen. "Daarna kostte het weinig moeite om de andere bruikleengevers ook te overtuigen. Maar dit is dus wel heel uitzonderlijk", aldus Ruiter. De tentoonstelling 'De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne' is te zien tot 21 april in het Zeeuws museum in Middelburg
Multitalent Adriaen van de Venne
Adriaen van de Venne is in Delft geboren. Hij was schilder en tekenaar. Hij ontwierp (politieke) spotprenten en maakte boekillustraties. Hij was ook een begenadigd dichter. In zijn eigen tijd werd hij zowel omschreven als een constich schilder ende teeckenaer als een natuerlyck goet poëet. Daarnaast was hij uitgever en boekverkoper. Van ongeveer 1608 tot 1624 woonde en werkte hij in Middelburg.
Hij trouwde met de Lysabeth de Pours, afkomstig uit een respectabele Zeeuwse familie. In Middelburg bloeide zijn carrière op. Hij schilderde en was daarnaast uitgever van boeken. Ook was hij de vaste illustrator en uitgever van dichter Jacob Cats. Ook Constantijn Huygens liet werk door Van de Venne illustreren en uitgeven.
In zijn werk zijn ook tal van ironische verwijzingen te vinden naar de politieke situatie van die tijd. Adriaen van de Venne kan vanwege zijn originaliteit, spitsvondigheid en veelzijdigheid worden beschouwd als een van de meest markante kunstenaarspersoonlijkheden uit de Hollandse Gouden Eeuw, schrijft kunsthistoricus Edwin Buijsen.
